Promoties à la carte bij Voedselagentschap
Promoties bij het Federaal Voedselagentschap (FAVV) verlopen allesbehalve volgens het boekje. De ombudsman stelde integriteitsschendingen door topambtenaren vast.
BRUSSEL I Vacatures waarvoor al vóór de interne bekendmaking lijsten circuleren met geschikte kandidaten, collega’s die niet solliciteren voor een promotie omdat ze ervan uitgaan dat die toch voor iemand anders bestemd is, afgesproken bevorderingsprocedures die soms wel, soms niet worden gevolgd. De invulling van vacatures voor personeel bij het Federaal Voedselagentschap (FAVV) is jarenlang niet volgens de regels verlopen. Dat staat in een vertrouwelijk rapport van de Federale Ombudsman, dat De Standaard kon inkijken. Bij de integriteitsschendingen zijn vier topambtenaren betrokken, onder wie de gedelegeerd bestuurder, Herman Diricks.
De Federale Ombudsman spitte na een melding een specifieke bevorderingsronde uit die van begin vorig jaar dateert. Daarvoor werd emailverkeer onderzocht en werden FAVVmedewerkers geïnterviewd.
Het onderzoek draait rond zeven vacatures. Al weken voor de vacatures intern gecommuniceerd werden, ging er aan het hoofd van het agentschap een lijst rond met telkens één geschikte kandidaat per vacature. Die lijst werd per mail bevestigd door de gedelegeerd bestuurder. Voor enkele van die medewerkers werd ook al op voorhand een specifieke berekening gemaakt van de budgettaire last door de promotie.
Het FAVV haalde tegenover de Ombudsman aan dat de lijst van geschikte kandidaten niet definitief zou zijn en geen invloed zou hebben op het resultaat van de bevorderingsprocedure. Er zou ook geen tijd en geld verloren gaan aan procedures waarvoor er geen geschikte kandidaten zijn.
Hoe dan ook kwamen uiteindelijk precies de personen van de lijst als winnaar uit de bus voor de vacatures. Dat was ook het geval bij de functies waarvoor meerdere medewerkers hadden gesolliciteerd.
De werkwijze van het FAVV, stelt het rapport van de Ombudsman, leidt tot vooringenomenheid en gaat in tegen het beginsel van onpartijdigheid. Bepaalde integriteitsschendingen zijn, zo klinkt het, ‘een vaste praktijk binnen het FAVV, aangezien die al bestaat sinds kort na de oprichting en gehanteerd wordt voor verschillende func ties’. Overigens wees er bij de onderzochte promoties niets op dat mensen op posten belanden zonder dat ze de juiste competenties hebben. Ook belangenvermenging, zoals vriendendiensten, stelde de Ombudsman niet vast.
Een interne bron bevestigt dat er bij het FAVV niet zozeer een cultuur bestaat waarbij vriendjespolitiek heerst, wel een ‘verdeelenheerscultuur’. ‘Promoties worden gebruikt om mensen te paaien en te sussen. Bijvoorbeeld als de top voelt dat iemand ontevreden is, wordt voor hem of haar een vacature opengezet.’ Een tweede bron zegt dat medewerkers voor wie zulke vacatures be doeld zijn, wel eens mee aan de vacaturebeschrijving mogen sleutelen, zodat ze op maat is geschreven. ‘Ook al voelt het raar, het idee leeft dat je het spel moet meespelen omdat je er anders nooit geraakt.’
In een reactie meldt het FAVV dat het geen fouten gemaakt heeft en dat het de wetgeving voor personeelsbeleid volgt. Afscheidnemend minister van Landbouw Willy Borsus (MR) zou evenwel uit voorzorg en wegens juridische zekerheid de betreffende bevorderingsprocedures stopgezet hebben.
‘De werkwijze van het FAVV gaat in tegen het beginsel van onpartijdigheid’ RAPPORT OMBUDSMAN
‘Er zullen wel meer overheidsdiensten zijn waar men al op voorhand weet wie de vacature krijgt. Maar dat het zo openlijk gebeurt, is uitzonderlijk. Dit wijst op normvervaging’
BRUSSEL I De Federale Ombudsman stelde heel wat gebreken vast bij de invulling van vacatures door het Federaal Voedselagentschap. Zo had de top van het FAVV weken voor zeven vacatures intern bekend werden gemaakt, al een lijst met geschikte kandidaten opgesteld. Uiteindelijk haalden precies die personen het.
Bij twee vacatures, waarop telkens alleen de personen van de lijst zich kandidaat hadden gesteld, legden de topambtenaren de afgesproken methode naast zich neer bij de beoordeling van de kandidaturen. Bij een andere vacature werd de procedure wél nauwgezet gevolgd, wat in het voordeel was van de kandidaat op de vooraf gemaakte lijst.
Verder bleek een deel van de vacatures bedoeld voor personeelsleden die – sommigen tot zeven jaar – onder het niveau van hun functie werden vergoed. De promoties zouden dat rechttrekken. Volgens de Ombudsman kan het niet dat personeel niet naar behoren wordt betaald en zijn de latere promoties ‘oneigenlijk gebruik van de bevorderingsprocedure’.
Professor Alexander De Becker, aan de UGent gespecialiseerd in bestuursrecht, kijkt vooral op van hoe open de integriteit wordt geschonden. ‘Er zullen wel meer overheidsdiensten zijn waar men al op voor
hand weet wie de vacature zal invullen. Maar dat de top van de instelling haar kandidaten op een lijst zet en die vervolgens per mail door de gedelegeerd bestuurder wordt goedgekeurd, is uitzonderlijk. Het wijst op een normvervaging. Alsof ze geen enkele rem hebben op hun vooringenomenheid. Dit past niet bij een moderne overheid.’ In privébedrijven kraait er geen haan naar als voor iemand een bepaalde functie wordt bedacht en daar zelfs geen vacature voor wordt uitgeschreven.
‘Dat is ook geen probleem. Een privébedrijf heeft, anders dan de overheid, niet de opdracht om neutraal te zijn. De procedures voor vacatures en promoties bij de overheid zijn er om te voorkomen dat een bepaalde groep mensen – met een specifieke politieke voorkeur, met een bepaalde maatschappijvisie, met een specifieke achtergrond – oververtegenwoordigd is bij een overheidsdienst.’ Wat heeft de burger eraan als procedures worden gevolgd?
‘Ze garanderen een neutrale overheid en dat de juiste ambtenaar op de juiste stoel zit. Anders kunnen burgers er niet op rekenen dat hun dossiers neutraal worden behandeld. Bovendien sluiten de procedures de deur voor vriendjespolitiek.’
Hoe moet een overheidsdienst te werk gaan om functies in te vullen?
‘Eerst en vooral moet er op een abstract niveau geanalyseerd worden welke functies op welk niveau nodig zijn. Dan wordt vastgelegd welk profiel iemand moet hebben voor de openstaande functies en welke procedures er gevolgd zullen worden om een rangschikking van kandidaten op te maken. Idealiter staat dat ook in de vacature. Pas na de sollicitaties mag de invulling van de functies met echte personen concreet worden.’
‘Bij het FAVV hebben ze het blijkbaar jarenlang andersom gedaan: ze hebben eerst naar individuele personen gekeken en de procedures toegepast als het uitkwam.’