De maffiajager die in Libië vluchtelingendeals sluit
Marco Minniti’s deal met Libische stammen is omstreden, maar berust op harde economische waarheden, zegt hij. ‘De Libische economie mag niet langer afhangen van mensenhandel.’
BRUSSEL I Marco Minniti (61) is een kleurrijk figuur: excommunist, coördinator van de Italiaanse geheime dienst voor vijf linkse regeringen en maffiabestrijder. Nu heeft de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken de aandacht van heel Europa. In augustus kwamen er voor het eerst minder asielzoekers uit Libië aan dan in het jaar ervoor. Volgens The Guardian gaat het om een daling met 86 procent, Politico houdt het op 76 procent.
Toen Minniti in december als minister aan de slag ging, was de vluchtelingencrisis zijn dikste dossier. In vier jaar kwamen 600.000 vluchtelingen aan in Italië. (Ter vergelijking: het spreidingsplan verplichtte alle EUlanden om samen 160.000 vluchtelingen op te nemen en dat plan werd al afgezwakt).
Minniti’s plan B
Italië vroeg de EUlidstaten verschillende keren om ook hun havens open te stellen voor de bootvluchtelingen en de lasten te delen. Telkens zon der resultaat. Dat de Italianen niet furieus werden, heeft te maken met Minniti’s plan B.
Minniti voerde een gedragscode voor ngo’s op zee in, die de reddingscapaciteit verkleinde. En hij dwong de Libische kustwacht om meer migranten op te vissen. ‘Wij hadden een visie. Die kon goed of fout zijn, maar we hadden er tenminste een’, zei hij. Maar zijn meest controversiële stap is de di aloog met de clans in de Libische woestijn die aan mensenhandel doen. Libië is uiteengevallen in regionale fracties en het land is volgens veel Eu ropese politici te instabiel om er mee te praten. ‘Andere landen lachten me uit in mijn gezicht (omdat hij ging on
derhandelen, red.)’, zegt Minniti. ‘Maar de Libische woestijn is Europa’s zuide lijke grens.’
Volgens migratieexperts overtuigde Minniti ook mensensmokkelaars in de westelijke kuststad Sabratha om migranten tegen te houden (DS 31 augus
tus en 2 september). De humanitaire kost van die deal is hoog. De zogenaamde ‘Brigade 48’ houdt Afrikaanse vluchtelingen aan de westkust tegen, maar martelt en verkracht ze tegelijk in haar detentiekampen. Eind augustus zei Minniti aan Reuters dat hij meer geld wou vrijmaken voor opvang in de stad Sabratha.
Alternatieve economie
In The Guardian spreekt Minniti over de deal met de Toearegclans en ‘14 Libische steden’ diep in de zuidelijke Sahara. ‘Als de Libiërs zich engageerden tegen de mensensmokkel, zou den wij hen helpen om een alternatieve economie op te bouwen. Het probleem is dat Libiërs alleen maar geld kunnen verdienen door mensensmokkel. Een van de stamleiders zei tegen mij: “Je moet me helpen zodat mijn kinderen een ander leven kunnen opbouwen, zonder mensenhandel’’.’
Dat hij gewelddadige milities heeft ‘omgekocht’, ontkent Minniti. ‘Wij zijn transparant geweest. We moeten die hele samenleving helpen om zich van mensenhandel te ontdoen. Dat is een plicht van de internationale gemeenschap.’
EUgeld voor kampen
De VN waarschuwden voor meer doden door Minniti’s gedragscode voor ngo’s op zee. En critici, zoals de Italiaanse antimaffiajournalist Roberto Saviano, verweten hem een hardhandig beleid te voeren.
Toch valt Minniti niet simpel in te passen in een klassiek ‘rechtse’ of ‘linkse’ aanpak van migratie. Misschien ligt het aan zijn verleden als marxistische filosofiestudent, maar hij heeft een vrij goed zicht op de dieperliggende economische structuren. Zo wil Minniti nu praten met de EU over een injectie van ‘miljarden’ voor de Afrikaanse economie. De detentiekampen in Libië moeten volgens hem snel VNtoezicht en EUgeld krijgen. De EU beloofde in april 90 miljoen euro voor opleiding van de Libische kust en grenswachten: Minniti wil maar liefst 3 miljard euro.
Als lid van de communistische partij pakte Minniti ooit uit met de slogan ‘hier werken we en doen we niet aan politiek’. Die slogan lijkt hij ook nu aan te hangen. ‘Angst wordt de komende tien jaar het cruciale element in democratieën, in Italië en in de wereld. Voor mij zijn terrorisme en migratie twee aparte fenomenen. Maar links kan zich niet veroorloven om neer te kijken op mensen die bang zijn van beide’, zegt hij.
In de polls wordt de excommunist gezien als een sterke kandidaat voor de verkiezingen van 2018.