Middenvinger aan de Navo: Turken kopen Russisch wapen

Het geavanceerde Rus sische S400, een luchtverdedigings systeem om raketten en drones van op lange afstand te neutraliseren, is minder bekend dan de Amerikaanse Patriot. Maar daarom niet minder efficiënt. Reden waarom de Navo het ook vreest. Het systeem kan vliegtuigen – zoals de F16 en opvol gers – opsporen, terwijl het zelf niet te bespeuren is op de radar van de piloot.

Nu is het Russische S400 aangekocht door niemand minder dan... Navopartner Turkije.

‘Onze Russische vrienden hebben een akkoord getekend en wij hebben een voorschot betaald. Pre sident Poetin en ik zijn vastbesloten over dit thema’, zei president Erdogan eergisteren op een persconferentie in Turkije. Het systeem zal 2 miljard euro kosten.

1. Kan dit binnen de Navo?

Er is geen enkele clausule in de verdragen die ‘ongewone’ wapenaankopen verbiedt. ‘Wat telt voor de Navo, is dat het militair materiaal van elk land onderling compatibel is. Zo kunnen we samen operaties en missies uitvoeren’, mailt een Navowoordvoerder naar De Standaard. ‘Maar bij het S400 systeem is dat niet het geval.’

‘Ronduit bizar’, zegt ook professor veiligheidsvraagstukken Sven Biscop (UGent). ‘Bij zo een wapensysteem heb je garanties nodig dat je altijd wisselstukken kan krijgen. Normaal maakt een Navoland zich niet militair afhankelijk van Rusland, dat toch in een conflict verwikkeld is met de alliantie.’

‘Deze snelle aankoop van het Russische systeem is geen hoogdringende nationale prioriteit, zegt ook Mehmet*, een voormalig Turk se Navoofficier die weggezuiverd werd door het Erdoganregime. ‘Er waren ook andere westerse afweer systemen beschikbaar. Militair gezien verlies je nu zelfs voordelen, omdat je gegevens van de Navo niet kunt aansluiten op S400.’

In 2015 keek president Erdogan al even naar een Chinees wapensysteem, maar onder Amerikaanse druk liet hij dat plan toen varen. De afgelopen maanden oefenden de westerse Navopartners flinke druk uit op Turkije tegen S400. De huidige Turkse beslissing is dus niet alleen ongezien, maar ook een duidelijke opgestoken middenvinger naar de westerse Navopartners. 2. Waarom doet Turkije dit?

Toen de VS in mei eenzijdig besloten om de Syrische Koerden (YPG) te bewapenen om tegen IS te vechten, negeerde Washington de protesten van Ankara. Turkije vreest een onafhankelijke Koerdische staat aan zijn grens, waar eventueel ook Turkse Koerden aansluiting bij kunnen zoeken. Er is veel frustratie omdat de Navo daar geen rekening mee hield.

Daarnaast probeert Turkije zich onafhankelijker op te stellen van het Westen bij de vele conflicten in de regio. Ten slotte ontsloeg Erdogan ook heel wat prowesterse militairen. Hun postjes zijn intussen ingevuld door trouwe AKPvolgelingen (die minder belang hechten aan de strijd tegen islamisten) of door leden van een ultranationalistische en proRussische fractie in het leger (de Perincekgroep). ‘Deze aankoop is een duidelijke overwinning voor die groep’, zegt Mehmet. 3. Is dit de erosie van de Navo? Mehmet vreest dat het Turkse leger voor de Navo een Trojaans

paard zal zijn, in plaats van een betrouwbare partner. ‘Je kunt je afvragen wat Turkije nog voor de Navo zal doen bij een aanval, of omgekeerd’, zegt ook Biscop. ‘In het achterhoofd gaat iedereen er volgens mij vanuit dat Turkije niet meer zo betrouwbaar is als zes decennia geleden.’ Want terwijl de Navo de YPG steunt, bombardeert Turkije hen nu. En in juli lekte staatspersagentschap Anadolu details over 10 Amerikaanse basissen in Syrië, wat op zijn minst ‘onprofessioneel’ was.

Jo Coulmont, militair op rust en expert bij het Egmont Instituut, nuanceert. ‘Dit is een zeer vervelende tactische speldenprik voor de Navo, maar niet het einde van onze gedeelde belangen. Erdogan zit daar niet voor eeuwig.’ *Mehmet is een schuilnaam.