Bijna vijftig gemeenten, vooral uit de Kempen, stappen niet in de Vlaamse groeneenergieholding Zefier.

De raad van de bestuur van de Kempense financieringsintercommunale IKA heeft zich met een overweldigende meerderheid verzet tegen het plan om met vijf andere intercommunales waarin gemeenten hun energiebelangen aanhouden, te fuseren tot een Vlaamse groeneenergieholding. Dat meldt De Tijd. Daardoor moet het plan niet eens meer besproken worden op de algemene vergadering van IKA, waar alle gemeenten hun stem kunnen uitbrengen. Die operatie paste nochtans in de beslissing van de Vlaamse regering om het mes te zetten in de wirwar van structuren. De beslissing kwam er in de nasleep van de schandalen bij Publifin en Publipart.

‘De groene energieholding zal er wel degelijk komen’, reageert Vlaams minister van Energie Bart Tommelein (Open VLD). ‘Vier van de zes financieringsintercommunales hebben de oprichting al goedgekeurd.’ Dat is alleszins het geval voor de raden van bestuur van die intercommunales. De algemene vergadering van die intercommunales moet nog wel haar fiat geven. De raad van bestuur van de Antwerpse intercommunale Finea beslist vandaag of hij in het project stapt.

Dat net IKA beslist om niet mee te doen, is een streep door de rekening van Tommelein. De intercommunale, die vooral investeert in windmolenparken, is geen kleine speler. Ze zou goed geweest zijn voor dertig procent van de activa van de intercommunale Zefier. Maar IKA blijft gewoon bestaan. Ook andere participaties, in bijvoorbeeld Elia en Fluxys, zal het blijven beheren en niet overdragen aan een koepel boven Eandis. Ook voor die vereenvoudiging past IKA.

Tommelein had grootse plannen met Zefier. Hij kondigde eerder aan dat Zefier naar de beurs zou kunnen trekken om burgers te laten participeren in groene energie.

‘Voortdoen met de financieringsintercommunales die wel al groen licht gaven, zonder IKA, is mogelijk maar niet evident’, zegt Dirk Vansina, de voorzitter van Intermixt, de administratieve koepel boven de intercommunales. Intermixt begeleidt het fusieproject. Het bekijkt vandaag hoe het verder moet.

Met de fusie tot Zefier moeten 200 mandaten verdwijnen. De raad van bestuur van Zefier telt 15 leden.

‘Het enthousiasme was al niet groot bij veel bestuurders en alles moest plots snel gaan, waardoor het gevoel ontstond dat de Vlaamse regering en Intermixt ons van alles opdrongen’, zegt Luc Van Hove (CD&V), de voorzitter van IKA en burgemeester van Zandhoven. Verschillende bestuurders klagen dat ze pas laat over de nodige documenten beschikten.

Maar ook inhoudelijk is de appetijt in de Kempen niet groot voor de fusie. ‘Veel gemeenten vrezen dat de beslissingen ver van hun bed genomen worden, terwijl we vandaag net focussen op projecten in onze regio. Zo bekijken we de toepassing van aardwarmte, een hernieuwbare energiebron die vooral in de Kempen ontgonnen kan worden’, zegt Van Hove.

Ook klinkt er wrevel omdat soortgelijke samenwerkingsverbanden, zoals het Limburgse Nuhma, niet onder het fusieplan van de Vlaamse regering vallen. Dat komt omdat die zich niet als intercommunale, maar in een vennootschapsvorm georganiseerd hebben.

Wat ook meespeelt, is dat IKA vorig jaar nog van de Vlaamse regering een verlenging heeft gekregen van 18 jaar. Het is de regering die beslist of een intercommunale mag blijven bestaan.

De Vlaamse regering kan de intercommunales niet verplichten tot een fusie. ‘De financieringsintercommunales hebben nu eenmaal gemeentelijke autonomie’, zegt Tommelein. Vlaams minister van Bestuurszaken Liesbeth Homans (NVA) wenste niet te reageren.

Opvallend is dat de meerderheid van de bestuurders in IKA van NVA en CD&Vsignatuur is, met daarbij een aantal mensen van Open VLD. Toch werden de plannen van de Vlaamse regering tijdens de geheime stemming afgeserveerd. ‘De bestuurders hebben in de eerste plaats naar het belang van hun gemeente gekeken’, zegt Van Hove.

IKA mag dan blijven bestaan, het zal wel het mes moeten zetten in het aantal bestuursmandaten. Het zullen er 15 moeten worden in plaats van de huidige 58. Dat zal staan in het nieuwe decreet lokaal bestuur en daar is geen ontsnappen aan voor de intercommunales.