‘Dit is een bres in de Ierse dam’
Europa legt een bom onder Ryanairs model om al zijn personeel als Iers te beschouwen.
BRUSSEL I Belgen die vanuit Charleroi voor Ryanair werken, moeten zich bij een conflict tot een Belgische arbeidsrechtbank kunnen richten. Dat oordeelde het Europees Hof van Justitie in een arrest. Voor Ryanair is dat een lelijke streep door de rekening, want het zet zijn model waarbij elke werknemer ‘Iers’ is op losse schroeven.
Ryanair beschouwt zowat al zijn werknemers over heel Europa als Iers, omdat ze werken op vliegtuigen die in Ierland staan ingeschreven, en volgens een Iers contract. Dat houdt in dat ze maar aanspraak kunnen maken op Ierse arbeidsrechtelijke bepalingen, die vaak minder gunstig zijn dan de Belgische.
Charleroi is Charleroi
Het Hof oordeelt nu dat het aan de nationale arbeidsrechtbanken is om te bepalen wie bevoegd is. En daarbij moeten ze rekening houden met een resem criteria over de plaats waar het personeel ook écht werkt: Waar begint en eindigt hun dag? Waar krijgen ze instructies? Waar staan hun ‘arbeidsintrumenten’, en waar zijn de vliegtuigen gestationeerd?
‘In dit geval gaat het duidelijk om Charleroi’, zegt Stefaan Van der Jeught, woordvoerder van het Hof. De zaak werd namelijk in 2011 aangespannen door zes werknemers voor de Arbeidsrechtbank van Bergen. Die wist toen niet goed of zij of een Ierse rechtbank bevoegd zou zijn.
Het Hof laat daar nu weinig twijfel over bestaan. Het is Bergen. ‘Als je het arrest leest, kan je niet tot een andere conclusie komen’, zegt Van der Jeught.
De gevolgen zijn mogelijk verstrekkend. Want eens een Belgische werknemer zijn zaak voor die Belgische arbeidsrechter kan brengen, kan die laatste beslissen dat de medewerker niet onder het Ierse, maar wel onder het Belgische arbeidsrecht valt.
Die piste is erg waarschijnlijk, zegt Van der Jeught. ‘Er zijn andere arresten en Europese wetteksten die stellen dat de rechter de essentiële bepalingen van het Belgisch arbeidsrecht moet toepassen.’
De verschillen tussen het Belgisch en Iers arbeidsrecht zijn soms groot. Zo kunnen werknemers in de Ierse luchtvaart maanden op nonactief worden gezet zonder wedde, in kalmere periodes. Zoiets is in België onmogelijk. ‘En val je in België ziek, dan wordt de eerste maand ziekteverlof betaald door de werkgever’, zegt Anita van Hoof van ABVV. ‘In Ierland krijg je niks.’
Sommigen denken dat klagende werknemers ook voordelen zullen kunnen eisen die in de Belgische luchtvaartsector werden afgesproken in cao’s. Denk maar aan vakantiegeld, een 13de maand of maaltijdcheques. En (voormalige) Ryanairmedewerkers zouden die voordelen dan zelfs retroactief kunnen opeisen, voor al hun gepresteerde jaren. Dat zou het bedrijf een stevige financiële kater kunnen bezorgen.
Sociale inspectie
Maar misschien nog belangrijker: het hele model waarbij Ryanair al zijn personeel als Iers bestempelt, komt mogelijk in het gedrang.
‘Werknemers moeten natuurlijk eerst naar de rechtbank stappen’, zegt een advocaat gespecialiseerd in arbeidsrecht. ‘Maar als Ryanair dan één, twee, drie vonnissen tegen krijgt, gaat het moeten plooien. Werknemers zouden ook naar de sociale inspectie kunnen stappen en zeggen ‘‘dat ze op basis van dit arrest willen behandeld worden op basis van het Belgische arbeidsrecht’’.’ Hij
‘Vakbonden zullen dit gebruiken om rechtszaken tegen ons te beginnen. Maar dit zal niets veranderen’ MICHAEL O’LEARY Ceo Ryanair
noemt het arrest onomwonden ‘een bres in de Ierse dam, met daarachter het stuwmeer’.
Bij concurrent Brussels Airlines zijn ze verheugd over de uitspraak. ‘Dit is een eerste stap in de goede richting’, zegt woordvoerster Kim Daenen. ‘Wij willen een eerlijk speelveld voor iedereen. Hiervoor hebben we altijd al gepleit.’
Ook bij ABVV zijn ze opgetogen. ‘Dit is heel positief’, zegt Anita van Hoof. ‘Want deze praktijken zijn niet minder dan sociale dumping in de luchtvaart.’
Ryanair is ‘verheugd’
Gek genoeg zegt ook Ryanair zélf ‘verheugd’ te zijn over de uitspraak. De maatschappij vindt het goed dat bij het bepalen van de bevoegde rechtbank verschillende criteria van tel zijn, en niet enkel de locatie waar het personeel de werkdag start en eindigt. Al ziet Van der Jeught niet in hoe die andere criteria, zoals de standplaats van de vliegtuigen, Ryanair dan wel zouden helpen. Zo kan het maar moeilijk beweren dat vliegtuigen die Charleroi als thuisbasis hebben ’s nachts toch in Dublin zouden staan.
‘Ryanair zal zijn bemanning blijven in dienst nemen onder Ierse arbeidsovereenkomsten’, laat het bedrijf weten. Op een persconferentie lachte topman Michael O’Leary mogelijk nakende rechtszaken zelfs weg. ‘Dit zal niets veranderen’, stelde hij uitdagend.