ONDER ZEE

23 Duitse soldaten bevinden zich nog in de onderzeeër die tijdens de Eerste Wereldoorlog zonk voor de Belgische kust.

Bij elke ontdekking van dode Duitse soldaten moet ik denken aan twee Duitse militairen uit die volgende oorlog. Ze lagen ingekwartierd in het huis van mijn vader, toen hij een kind was. De ene Duitser was een jonge militair. Hij vond Hitler het beste wat Duitsland ooit was overkomen. De verovering van de wereld mocht gerust wat sneller en gewelddadiger. De tweede Duitser was een oudere soldaat. Hij had nog net gevochten in het staartje van de Eerste Wereldoorlog. Elke avond beklaagde hij huilend zijn wederoproeping onder de wapens. Dat hij al wist hoe het zou eindigen, snikte hij. Hij zou zijn gezin nooit meer terug zien. Ze sliepen samen in een dubbelbed, de overtuigde fascist en de gedeprimeerde defaitist. Waarschijnlijk sneuvelden ze later allebei.

Het verhaal van die twee Duitsers maakt dat ik denk dat in elk leger de helft van de soldaten de uitkomst van de oorlog somber inziet. Bij het zinken van de onderzeeër zal de helft van de bemanning hoogst verwonderd geweest zijn. De andere helft zal gelaten gedacht hebben: ‘Ik wist het.’ Het probleem van een pessimistische visionair is dat hij geen plezier kan beleven aan het

uitkomen van zijn voorspelling.