‘U heeft vele Catalanen teleurgesteld’
De Catalaanse ministerpresident Carles Puigdemont verwijt koning Felipe dat hij niet over dialoog heeft gepraat.
Precies 24 uur nadat de Spaanse koning Felipe het volk op televisie had toegesproken, heeft de Catalaanse ministerpresident hem gisteravond van antwoord gediend. ‘U heeft vele Catalanen teleurgesteld,’ zei Carles Puigdemont. ‘Wij hadden gehoopt dat u een oproep tot dialoog zou doen. U heeft bewust miljoenen Catalanen genegeerd die niet denken zoals de regering.’
Dinsdagavond had de koning zich zeer uitzonderlijk tot de natie gericht. In ferme woorden wees hij de Catalaanse separatisten terecht en zei dat ze tegen de grondwet hadden gehandeld en de eenheid van het land in gevaar hadden gebracht. De conservatieve krant El Mundo schreef dat Felipe VI als een staatsman en niet als een koning was opgetreden. Een koning mag empathisch en zorgzaam zijn, een staatsman moet de wet verpersoonlijken. De krant, die bij veel kiezers van premier Rajoy in de bus valt, was tevreden.
Generaal Tejero
Ze wees erop dat de Catalaanse kwestie niet alleen de eenheid van het land in gevaar brengt, maar dat ze ook een aanval op de kroon is. Veel separatisten heb ben republikeinse sympathieën, ze vinden dat de monarchie hen na het einde van Franco’s dictatuur in 1978 is opgedrongen. Mocht Catalonië onafhankelijk worden, dan nemen ze met plezier afscheid van de Borbóns.
Het heeft lang geduurd vooraleer koning Felipe VI zich uitsprak over de problemen in zijn land. Zijn vader is voor de Spanjaarden hét symbool van democratie en rechtsorde. Toen in 1981 generaal Antonio Tejero in het Spaanse parlement een coup pleegde, veroordeelde koning Juan Carlos de poging tot staatsgreep en gaf hij zijn expliciete steun aan de democratisch verkozen regering.
Van zijn zoon Felipe die nu op de troon zit, verwachten veel Spanjaarden dezelfde houding. De koning, die de eenheid van het land
moet bewaken, had een verzoenende toon kunnen aanslaan Dinsdagavond verdedigde de koning de grondwet, in een toespraak die, volgens El Mundo, geen letter afweek van de woorden die premier Rajoy had neergeschreven. In zijn speech sprak de koning bijgevolg niet over het gewelddadige optreden van de nationale politie in sommige stembureaus. Hij begon niet over verzoening of dialoog. De koning bleek even onbuigzaam als de premier.
Gemiste kans
Was dat een gemiste kans? Uitgerekend de koning, die de eenheid van het land moet bewaken, had een verzoenende toon kunnen aanslaan. Hij had aan de Spaanse premier Rajoy en de Catalaanse ministerpresident Puigdemont kunnen suggereren om een dialoog op te starten. Premier Rajoy zou zonder gezichtsverlies aan zijn koningsgezinde achterban kunnen zeggen dat de koning hem gevraagd had om de wapens op te bergen. Puigdemont, die al maandenlang om bemiddeling vraagt, zou de uitgestoken hand niet hebben kunnen weigeren.
Maar dat heeft de koning dus niet gedaan. In Catalonië heeft Felipe VI zich er met zijn speech niet populairder op gemaakt. Gisterochtend zei de woordvoerder van de Catalaanse regering dat er na de speech maar een vraag overblijft: een republiek of een republiek? In de loop van de dag had een lid van de kleine regeringspartij CUP (Candidatura d’Unitat Popular) getweet dat het Catalaanse parlement zich maandag over de uitslag van het referendum buigt om te beslissen of Catalonië de onafhankelijkheid uitroept.