DE SLAG OM HET CENTRUM
Er zijn zo van die wetmatigheden in de politiek. Als de tijden slecht zijn, moet de middenklasse het bezuren. De rijken de crisis laten betalen lukt nooit. Omdat het nu eenmaal makkelijker is om 100 euro te vragen aan 1 miljoen mensen, dan 1 miljoen aan 100, komen er maatregelen die alleen de allerzwaksten ontzien en iedereen daarboven meer doen bijdragen of minder laten ontvangen.
De voorbije periode was er een van meervoudige crisissen die elkaar versterkten. Een financiële en economische crisis met daarbovenop een migratiecrisis én een Europese politieke crisis stelden het incasseringsvermogen van de democratische samenleving zwaar op de proef. Maar hoelang de slechte jaren ook duren, ooit komen er betere. In die fase bevinden wij en de rest van Europa ons nu. Er is weer groei, de Europese Unie heeft een serie gevaarlijk ogende verkiezingen overleefd en een pragmatische bijstelling van het asielbeleid heeft de instroom, voorlopig althans, doen opdrogen. Beleid is niet meer louter reageren op tegenspoed. Er is weer ademruimte. En dus zie je dat regeringen zich haasten om de frustratie en de ergernis die zich in de middengroep heeft opgebouwd, te lenigen. Dat gebeurt met maatregelen die geld kosten, maar ook met goedkope retoriek die deze bevolkingsgroep welgevallig is en doet vergeten wat haar eerder is aangedaan.
De nieuwe Nederlandse regering is van plan belastingen op beleggingen en vermogen te verlagen, maar is ook strenger voor vervroegde vrijlating van gevangenen en voor immigratie. De Duitse kanselier Angela Merkel gaat de onderhandelingen met groenen en liberalen in met een feitelijk plafond op het jaarlijkse aantal asielzoekers, iets wat ze tot dusver altijd weigerde. En in eigen land geeft de federale regering onverbloemd toe dat ze haar dure eed over de verhoging van de laagste uitkeringen tot het Europese gemiddelde niet zal nakomen. Het zijn niet die kiezers die bij voorrang over de bol moeten worden geaaid. Voor belastingverlagingen, die financieel niet zijn afgedekt, is er wel ruimte.
Veel centrumkiezers zijn in de crisisjaren uitgezwermd naar de buitenkanten van het politieke spectrum. Dat was een signaal van onvrede, angst en woede. De uitdaging is nu hen weer naar hun natuurlijke habitat te lokken. De komende twee jaar wordt de slag in het centrum geleverd. De modale kiezer moet gerust en tevreden worden gesteld. De economische logica zou zijn om nu, bij hoogconjunctuur, echt orde op zaken te stellen. Maar de politieke klok tikt anders.