‘Spijt van de Brexit? No way’
Roadtrip door de rust belt en de graanschuur van Engeland
GAINSBOROUGH/BARNSLEY I ‘Waarom zou ik in godsnaam met een journalist uit België over de Brexit spreken?’ Simon Casswell wijst van op zijn tractor naar de dreigende lucht en zegt dat hij dringend moet voortdoen.
We zijn in Gainsborough, in het graafschap Lincolnshire. Dit is de groente- en graanschuur van En- geland. In het golvende landschap wisselen eindeloze akkers en weiden met schapen elkaar af. Zonder landbouw is Lincolnshire econo- misch dood.
Dit is ook het heartland van de brexiteers: 66,3 procent van het graafschap stemde voor Brexit. In de havenstad Boston liep dat op tot ruim 75 procent. Nergens in Enge- land willen zoveel mensen de Europese Unie verlaten. Maar nu die Brexit niet opschiet en de econo- mische gevolgen beginnen te bij- ten, is de vraag of al die overtuigde brexiteers geen spijt hebben van hun stem.
Ook de boeren eten uit de Euro- pese subsidieruif. Jaarlijks vloeit 3 miljard euro naar de Britse land- bouw, alleen al in directe betalin- gen. Daarnaast krijgen ze geld voor rurale ontwikkeling. Alles sa- men bestaat 55 procent van de inkomsten uit Europees subsidie- geld. Die bron van inkomsten droogt na de exit op.
Dat besef begint stilaan door te sijpelen en dus ligt het Brexit- woord gevoelig. Ook de verkoper van landbouwmateriaal wil er zijn vingers niet aan branden. ‘Ik hou mij ver van die politieke discussie’, zegt hij. Of hij de indruk heeft dat de boeren nog altijd achter de Brexit staan? Hij schudt het hoofd. ‘Ik ga daar echt niks over zeggen.’ Inkomen halveert Andrew Wilson wil wel iets zeg- gen. Hij is regioadviseur van de National Farmers Union (NFU). ‘De Brexit is hier het belangrijkste onderwerp van gesprek. Op elke vergadering is het vaste prik.’ Vooral de onzekerheid begint te knagen. ‘Onze boeren willen stilaan weten waar ze aan toe zijn. De EU zal ook na de Brexit onze grootste afzetmarkt blijven. Tegen welke voorwaarden zullen we toegang hebben tot die markt? Welke investeringen moeten we de komende jaren doen? Niemand kan het zeggen.’
Vorige week publiceerde een adviesraad van de Britse landbouwers een rapport over de mogelijke gevolgen. Als de onderhandelingen eindigen met een no deal kan het inkomen van de Britse boer met de helft dalen. Hebben ze dan echt geen spijt dat ze massaal voor de Brexit hebben gestemd?
‘Ik betwijfel of de boeren zelf massaal voor Leave hebben gekozen’, zegt Wilson. ‘Het was eerder 50-50. Maar de meeste Brexitstemmers staan zeker nog achter hun keuze. Hun belangrijkste motivatie was immers dat ze de Europese bureaucratie beu waren. Daar blijven ze achter staan. Of de papierwinkel na de Brexit misschien erger wordt, weten ze nog niet. Daarover kunnen ze dus nog geen spijt hebben.’
Wat de grote landbouwbedrijven wel al aan den lijve ondervinden, is dat ze steeds moeilijker aan personeel raken. De meeste werken met buitenlandse seizoenarbeiders, vaak uit Oost-Europa. Ongeveer een op de drie arbeiders is een EU-migrant. Dat Boston zo massaal Brexit stemde, had veel te maken met die instroom. Wie door het centrum van de stad wandelt, hoort meer Slavische talen spreken dan Engels. Dat werkt bevreemdend. Maar al die seizoenarbeiders vormen vooral een zware belasting op de sowieso krappe huizenmarkt. En dus vonden veel ‘autochtone’ Engelsen dat het wel-
letjes was geweest. De Brexit-stem was hun noodrem.
En die werkt dus al. Het aantal migranten daalt. Wilson ziet verscheidene redenen. ‘Er is de onzekerheid over hun statuut, maar ook door de koersdaling van het pond wordt het financieel minder interessant om nog naar hier te komen.’
De landbouwers zijn over het algemeen trouwe kiezers van de Conservatieve Partij. Beginnen ze hun geduld niet stilaan te verliezen met premier May en haar minister van Landbouw, Michael Gove? Die belooft dat de Brexit de boeren alleen maar voordeel zal opleveren. ‘Eenmaal uit de EU kunnen we nog beter akkoorden afsluiten’, zei hij enkele weken geleden. De meeste boeren nemen die belofte stilaan met een flinke korrel zout, maar naar Labour ziet Wilson hen nog niet snel overlopen. ‘Van die partij kunnen ze nog minder verwachten.’ De rust belt
De traditionele Labour-kiezers wonen een graafschap verder, in South Yorkshire. De streek rond Sheffield is de rust belt van Engeland. Ooit bloeide hier de staal- en de textielindustrie en de steenkoolmijnen verschaften generaties Yorkshirenaren zwaar, maar goedbetaald werk. Veel fabrieken en alle mijnen zijn dicht. In de plaats