Steden roepen de hulp in van burgers om het verouderde grafpatrimonium te onderhouden. ‘We hebben bijna 90.000 graven. We kunnen dit niet alleen.’ Adopteer eens een graf

SARAH VANKERSSCHAEVER FOTO’S JIMMY KETS

De stad Gent noemt ze engelbewaarders: mensen die zich om een historisch graf bekommeren en er zelfs hun lot aan verbinden. Want wie zich engageert om een verwaarloosd graf te restaureren, mag er bij overlijden tot vijftig jaar gratis in rusten.

‘Toen ik pas schepen werd, heb ik dagen rondgelopen op onze achttien kerkhoven’, vertelt Sofie Bracke (Open VLD), schepen voor Burgerzaken in Gent. ‘Dan zie je niet alleen hoe intens mensen elkaar herinneren, maar helaas ook hoe eeuwenoude graven vergeten worden.’

De stad Gent heeft 90.000 graven en die liggen er niet allemaal even geweldig bij. Sommige graven krijgen al decennia geen bezoek meer, zelfs niet op 1 november. ‘Het is vaak prachtig erfgoed’, zegt Bracke. ‘We willen dat niet verloren laten gaan, maar ze allemaal onderhouden kunnen we als stad evenmin.’

Andere centrumsteden maken zich dezelfde bedenking. Een kleine helft biedt daarom vandaag een samenwerking aan met burgers: in Antwerpen, Brugge, Gent, Mechelen en Roeselare kun je onder bepaalde voorwaarden een verwaarloosd graf restaureren in ruil voor een concessie. Of er is de mogelijkheid om peter of meter te worden van een bekend graf, zodat je erop kan toezien dat het monument er netjes bij blijft liggen. De steden Turnhout en Leuven hebben toekomstplannen in die richting.

Unieke rustplek

De vijf centrumsteden samen klokken vandaag af op 396 hergebruikers en 128 peter en meterschappen. Antwerpen heeft het hoogste aantal peters en meters (93), Brugge het hoogste aantal bruikleners (300 en elk jaar komen er zo’n twintig bij). In Brugge kun je tot 2.500 euro subsidie aanvragen voor de restauratie van een historisch graf.

‘De vraag is inderdaad best groot’, zegt Martine Matthys (CD&V), schepen voor Burgerzaken in Brugge. ‘We hebben niet meer zoveel historische graven beschikbaar, maar rond 2022 komen er in Brugge opnieuw een paar vrij. In de jaren zeventig werd de eeuwige vergunning namelijk afgeschaft en verlengden de meeste familieleden voor vijftig jaar. Niet iedereen zal die concessie opnieuw verlengen.’

Er gelden wel strenge voorwaarden. Zo moet het originele karakter van de graven gerespecteerd worden. Het grafteken mag niet verwijderd worden en een nieuw, persoonlijk opschrift mag pas onder strikte voorwaarden.

Toch zien veel mensen de meerwaarde. ‘Door een historisch grafmonument in bruikleen te nemen, kies je voor jezelf of een dierbare een unieke laatste rustplaats’, vertelt Caroline Bastiaens (CD&V), Antwerps schepen voor Stads en buurtonderhoud. ‘Tegelijkertijd draag je ertoe bij dat een bijzonder stukje erfgoed blijft bestaan.’