Francken schoffeert Madrid en zet Michel in zijn hemd

Door te opperen dat Catalaan Carles Puigdemont politiek asiel kán vragen in België, lokt staatssecretaris Theo Francken (NVA) een diplomatieke rel uit. Zijn (ongewilde) tackle van de broze relatie met Spanje krijgt kritiek – niet het minst in eigen land.

BRUSSEL I ‘Onaanvaardbaar’, zo noemt het Spaanse Europarlementslid Esteban González Pons (PP) de uitspraak van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (NVA). Die zei dat de afgezette Catalaanse president Carles Puigdemont, die vervolging riskeert in Spanje, in ons land asiel kan aanvragen.

Het was een antwoord op een vraag, maar in Spanje interpreteert men Franckens ‘uitnodiging’ als een belediging van het Spaanse gerecht. ‘Het gaat om zware beschuldigingen’, aldus González Pons. ‘Dit moet rechtgezet worden.’ De rest van de regeringspartij doet er (voorlopig) het zwijgen toe, net als de ambassades, naar verluidt om de steunbetuigingen aan Catalonië geen megafoon te geven. ‘Dat is niet onverstandig’, meent een exdiplomaat. ‘De regering voelt zich gesterkt door de steun van de EU. Waarom Francken zich verplicht voelt om zo’n uitspraak te doen vóóraleer het probleem zich stelt, is des te onbegrijpelijker. Door te spreken van asiel en dus van mogelijke bedreiging van de fysieke en intellectuele integriteit van Puigdemont, schilder je Spanje af als een land dat de grondrechten niet respecteert. Dat is provocatie.’

Volgens de Spaanse krant El Mundo zou een deel van het ministerie van Buitenlandse Zaken vinden dat er (opnieuw) diplomatieke maatregelen nodig zijn. Twee weken geleden zette premier Michels veroordeling van het Spaanse geweld tegen Catalaanse burgers veel kwaad bloed bij het kabinet van de Spaanse premier Mariano Rajoy. De Belgische ambassadeur kreeg daarop een email waarin werd gedreigd om de steun voor politiebaas Catherine De Bolle (die in poleposition ligt om hoofd van Europol te worden, red.) in te trekken. De relatie werd hersteld, maar de wonde is nog niet volledig geheeld. Michel was er gisteren dan ook snel bij om Francken aan te manen ‘geen olie op het vuur te gieten’. Ook mi nisters Geens (CD&V) en De Croo (Open VLD) lieten hun ongenoegen blijken, net als Waals ministerpresident Willy Borsus (MR).

Vuurwerk

Want áls – als – Puigdemont politiek asiel vraagt in België, dan dreigt de situatie in ons gezicht te ontploffen. De EUlidstaten hebben allemaal een protocol ondertekend waarin staat dat ze elkaar als ‘veilig land van oorsprong’ beschouwen, wat asiel verlenen in principe uitsluit. ‘België is het enige land dat daar een verklaring aan heeft toegevoegd zodat we het recht behouden om asielaanvragen van EUonderdanen individueel te beoordelen’, vult professor Jan Wouters (KU Leuven) aan. ‘Wij kunnen autonoom beslissen, maar de Raad van Ministers moet op de hoogte worden gesteld. En dat belooft wel vuurwerk te geven, natuurlijk.’ Als het zover is, staat niet Spanje maar wel België alleen – dat beseft Michel.

Was Francken zich bewust van de diplomatieke gevolgen van zijn uitspraak? ‘Hij heeft de bestaande procedures uitgelegd als antwoord op een hypothetische vraag’, benadrukt zijn woordvoerster. De meeste van zijn collega’s vinden evenwel dat hij beter had moeten weten. ‘Politiek gezien is het wellicht de NVAreactie op het feit dat er binnen België geen appetijt is om Catalonië te erkennen als onafhankelijke staat’, meent Wouters nog. ‘Asiel verlenen aan Puigdemont kan beschouwd worden als een second best. Maar door het te ventileren, wordt het problematisch.’

‘Door te spreken van asiel schilder je Spanje af als een land dat de grondrechten niet respecteert. Dat is provocatie’