Uitvaartfotograaf: ‘Ik maak geen foto’s van mensen die in een zakdoek snotteren’
REPORTAGE I In Afrika of Azië is een begrafenis vaak een uitbundig feest. Maar bij ons zijn uitvaarten nog altijd een trieste gebeurtenis. Willen we zoiets onthouden? En moet daarvan dan een fotoalbum gemaakt worden?
EDEGEM I ‘De kleur van de kist, de bloemenkransen of de aanwe zigen. Wie herinnert zich die za ken na een uitvaart?’ Laurent Tombeur vraagt het zich af. Hij is een van de weinige uitvaartfoto grafen die ons land telt. ‘Ik ben het oog van het verdriet. Ik leg vast wat mensen zich willen herinne ren, maar op het moment zelf niet kunnen vastleggen.’
Vies? Luguber? Dat is wat veel mensen in eerste instantie den ken. Maar in veel Afrikaanse en Aziatische landen is een begrafe nis een feest. Het is geen afscheid, wel een nieuw begin. En ook in België was het vroeger niet onge woon om foto’s te maken voor, tij dens of na een uitvaart. Dat idee vindt nu weer ingang in de wester se wereld. In de Verenigde Staten, GrootBrittannië en Nederland zijn fotografen die zich in uitvaarten specialiseren al lang geen uitzondering meer. ‘Mensen gebruiken gesprekken, muziek en foto’s om herinneringen te creëren’, zegt Tombeur. ‘Gesprekken en muziek zijn weer ingeburgerd. Ik voeg daar die derde dimensie aan toe.’
Maar wat willen families zich dan herinneren? Duidelijke afspraken zijn nodig, beseft ook Tombeur. ‘De uitvaart, de teraardebestelling, de koffietafel? Foto’s van het lichaam? Dat zijn moeilijke afwegingen die families moeten maken. Verder blijf ik op de achtergrond. Ik maak dat ik onopgemerkt aanwezig ben. Ik neem dus geen foto’s met flits.’
En misschien nog belangrijker: iedereen kan tot op het laatste moment afzeggen zonder kosten. Zelfs al moest Tombeur daar het hele land voor doorkruisen. ‘Dat geeft mensen gemoedsrust.’
Dat is ook nodig, blijkt uit zijn ervaring. ‘Sommige families kunnen niet eens zeggen wanneer of waar de uitvaart plaatsvindt. Of hoe de overledene is gestorven. Dat is soms pijnlijk om te bespreken, maar voor mij wel noodzakelijke informatie.’
Broers hand in hand
Want afhankelijk daarvan weet hij aan welke foto’s mensen nood hebben. ‘Het doel is niet om foto’s te maken van rouwende mensen die in hun zakdoek snotteren. Ik sluit het levensverhaal van een ouder, kind of goede vriend mee af. Ik maak daarom foto’s van het gebeuren op zich. Zo zien families later wie aanwezig was of met hoeveel ze afscheid kwamen nemen. Maar misschien nog belangrijker zijn de kleine details. Een moeder die de hele dienst een knuffel vast
‘Een moeder die de hele dienst een knuffel vasthoudt. Die kleine gebaren hebben vaak nog de grootste betekenis’ LAURENT TOMBEUR Uitvaartfotograaf
‘Alle grote levensgebeurtenissen, van zwangerschappen en pasgeboren baby’s tot verlovingen, worden nu gefotografeerd’ NIKKI HUTS Nationale Vereniging Beroepsfotografen
houdt bijvoorbeeld. Of broers die hand in hand zitten. Die kleine gebaren hebben dikwijls nog de grootste betekenis.’
In België wordt de specialisatie van fotografen niet geregistreerd. ‘Maar we weten dat beroepsfotografen nieuwe niches opzoeken’, zegt Nikki Huts, nationaal secretaris van de Nationale Vereniging van Beroepsfotografen. ‘Alle grote levensgebeurtenissen van zwangerschappen en pasgeboren baby’s tot verlovingen worden nu gefotografeerd. Waarom dan ook geen beroep doen op een professionele fotograaf voor de begrafenis?’
Zelfs als dat een erg emotioneel gebeuren is. ‘Ik ben ook een mens’, zegt Tombeur. ‘Ik kan het moeilijk krijgen tijdens een uitvaart. Het zou niet gezond zijn om mijn emoties altijd uit te schakelen. Maar dan komt wel snel de klik dat je er bent om anderen een fijne herinnering na te laten.’
De albums die Tombeur maakt, hebben een beetje kleur, veel zwartwit en nog meer witte pagina’s. ‘De leegte die ze tijdens de uitvaart voelden, moeten families ook terugvinden in dat tastbare bewijs. Als ik dan een lach en een traan krijgt, weet ik dat het goed zit.’