‘EVIVA ESPAÑA’
‘Wij willen stemmen’, was wekenlang hun slogan. Met verkiezingen in het vooruitzicht twijfelen de Catalaanse separatisten nu over een boycot.
Honderdduizenden Catalanen trokken gisteren zingend door de straten van Barcelona met de boodschap dat ze én Catalanen én Spanjaarden zijn. Tégen de onafhankelijkheidsdrang dus van hun separatistische regiogenoten. Uit peilingen blijkt intussen dat amper 29 procent van de Catalanen zich echt wil afscheuren van Spanje.
BRUSSEL I De woordvoerder van de Spaanse regering, Íñigo Méndez de Vigo, was afgelopen weekend heel duidelijk: de regering zou heel tevreden zijn met de deelname van de Catalaanse exministerpresident, Carles Puigdemont, aan de verkiezingen die de Spaanse premier op 21 december uitschreef. ‘Het is niet alleen zijn recht, het zou ook goed zijn voor de Catalanen om zich te kunnen uitspreken over de politiek die Puigdemont gevoerd heeft.’
Dat was alvast uitgeklaard. Nadat de Spaanse regering met ‘artikel 155’ van de grondwet in de hand Puigdemont opzij geschoven had, was het een vraagteken hoe Madrid daarover dacht. Veel minder duidelijk is wat de plannen van de Catalaanse separatisten zijn. In een videoboodschap repte Puigdemont met geen woord over de verkiezingen. Oriol Junqueras, de exnummer twee van de Catalaanse regering, schreef in een opiniestuk ‘dat de regering de komende dagen beslissingen moest nemen’, en ‘dat die niet altijd makkelijk te begrijpen zouden zijn’. ‘Er zullen momenten zijn van onzekerheid, twijfel en tegenstrijdigheden.’ Hij hield vol dat Puigdemont nog altijd ministerpresident was ‘tot de Catalanen er anders over beslissen in vrije verkiezingen’. Of 21 december die Dday is, liet hij in het midden.
‘Puigdemont stond op het punt om verkiezingen uit te schrijven’, schrijft de Catalaanse krant La Vanguardia in haar redactioneel commentaar. De redactie kon de hand leggen op de kladversie van de toespraak die hij klaar had. ‘Het was de belangrijkste toespraak uit zijn leven en wellicht ook de moeilijkste. Hij schreef dat hij niet de leider van een deel van Catalonië wilde zijn, maar van heel Catalonië. Mooie woorden die nooit uitgesproken werden, omdat hij op het laatste moment koudwatervrees kreeg.’
Paellakermis
Volgens de krant was er achter de schermen nochtans gigantisch veel overleg over die elegante uitweg voor Puigdemont tussen Madrid en Barcelona. Zelfs de Baskische nationalisten en bedrijfsleiders onderhandelden mee. De partij van Puigdemont, het liberale PDeCat, stond altijd dicht bij het Catalaanse bedrijfsleven. Dat al 1.700 bedrijven hun zetel verhuisden naar elders in Spanje, had de druk verhoogd om verkiezingen uit te roepen en zo ‘artikel 155’ en het (tijdelijk) verlies van autonomie te ontlopen. Toen het nieuws lekte dat Puigdemont verkiezingen zou uitroepen, werd hij op straat uitgemaakt voor ‘verrader’. Dat deed pijn. En dus liet hij de onafhankelijkheid alsnog uitroepen.
Voor La Vanguardia doet het er niet toe dat Rajoy en niet Puigdemont verkiezingen uitriep. ‘Het is de enige schone en democratische uitweg uit de crisis’. Uit een peiling van Metroscopia (zie inzet) blijkt dat 52 procent van de Catalanen het daarmee eens is en wil gaan stemmen.
De vraag is of de separatisten volgen. De anarchistische CUP liet eerst weten dat ze de verkiezingen zou boycotten. ‘Laat ons die dag een paellakermis houden’, klonk het. Inmiddels is de partij bijgedraaid. ‘We sluiten niets uit, onze militanten zullen beslissen.’
Ook bij Podemos, dat niet in het separatistische kamp zit maar wel voor een referendum pleitte, was er onenigheid. Podem, de Catalaanse poot van de radicaal linkse partij, had het ook over een boycot. Vanuit Madrid klonk het dat Podem voor zijn beurt gesproken had.
Zitten de eerste peilingen daar voor iets tussen? Podemos is een van de winnaars, zo blijkt uit een rondvraag in opdracht van de conservatieve krant El Mundo. Grote verliezer: de separatisten, die samen nog 42,5 procent van de stemmen zouden halen in vergelijking met de 48 procent in 2015.
Nog opvallend: de krachtsverhou
In de laatste peilingen blijken de krachtsverhoudingen binnen de afgezette regeringscoalitie volledig op hun kop gezet Los van een verkiezingsboycot kunnen ook de rechters nog roet in het eten gooien. Als Puigdemont en co. opgepakt worden, zal er van een serene stembusgang geen sprake zijn
dingen binnen de afgezette regeringscoalitie zijn volledig op hun kop gezet. De partij van Puigdemont is nog maar goed voor 10 procent, de linkse republikeinse kartelpartner van exviceministerpresident Oriol Junqueras haalt 27 procent. Ter vergelijking: de partij van Puigdemont flirtte jarenlang met de absolute meerderheid in de regio.
Gevangenisstraffen
Dat verklaart ook wellicht waarom Puigdemont bezweek voor de druk van zijn nummer twee, Oriol Junqueras. In zijn eentje opkomen bij de verkiezingen is geen aantrekkelijk vooruitzicht voor zijn partij. Een dissidente stem doorbrak gisteren wel de stilte vanuit het kamp van PDeCat. De Catalaanse minister van Ondernemingen, Santi Vila, die donderdagavond opstapte omdat hij ontgoocheld was dat Puigdemont op het laatste nippertje was teruggekomen op zijn beslissing om verkiezingen uit te schrijven en tegen de onafhankelijkheidsverklaring was, heeft alvast laten weten dat hij kandidaat is bij de verkiezingen. De verkiezingen zullen er snel zijn. De tijd om knopen door te hakken, dringt.
Los van een boycot kunnen ook de rechters nog roet in het eten gooien. Vandaag wordt de juridische molen in gang gezet. Voor de Catalaanse strafwet, en dus los van ‘artikel 155’ van de grondwet, is het uitroepen van de onafhankelijkheid een zware misdaad, waar stevige gevangenisstraffen op staan. Als Puigdemont en co. opgepakt worden, zal er van een serene stembusgang geen sprake zijn.
Toen het nieuws lekte dat Puigdemont verkiezingen zou uitroepen, werd hij op straat uitgemaakt voor ‘verrader’. Dat deed pijn. En dus liet hij de onafhankelijkheid alsnog uitroepen