Ook voor Noord-Ieren dreigt curatele
Niet alleen Catalonië ziet zijn zelfbestuur overgenomen, ook in NoordIerland neemt Londen de touwtjes weer in handen. Dat is in tien jaar niet gebeurd.
Het gaat de regio’s in Europa dezer dagen nie t voor de wind. De Catalaanse separatisten hebben tot nader order het tegenovergestelde bereikt van wat ze nastreven. En ook de NoordIeren zijn onderling opnieuw zo verdeeld dat Londen een deel van de bevoegdheden van de (af wezige) NoordIerse regering overneemt.
James Brok enshire, de Britse minister voor N oordIerse aangelegenheden, heeft beslist dat hij de nieuwe begroting voor de regio zal opstellen. Half november moet het Britse parlement erover stemmen. Dat is de voorbi je tien jaar nie t meer gebeurd, maar he t geduld van Londen met Belfast is na tien maanden politieke impasse op. De vrees is wel dat L onden met deze maatregel de gespannen verhoudingen tussen de nationalisten en de unionisten verder op scherp zet.
De ‘ schuld’ voor de crisis ligt in de eerste plaats bij de NoordIeren zelf. In januari viel de regering in Belfast. Ter herinnering: de voorbije tien jaar deelden he t proIerse, katholieke Sinn Fein en de protestantse unionisten van de DUP de macht. Beide partijen zaten tel kens samen in de regering . H et was een uitloper van de G oede Vrijdagakkoorden die de vrede deed terugkeren in NoordIerland.
Iers als officiële taal
Dikke vrienden werden de twee partijen nooit, maar ze slaagden er wel in samen te besturen. Tot Martin M cGuinness, de onder tussen overleden leider van Sinn Fein, in januari de stekker uit de regering trok. Hij kon het geknoei met subsidies voor hernieuwbare energie niet langer aanzien. H ij eiste dat Arlene Foster (DUP) haar ontslag als premier indiende, maar toen die dat bleef weigeren, stapte McGuinness, als vicepremier, zelf op en kwamen er vervroegde verkiezingen.
In maart mochten de NoordIeren naar de stembus en zij beloonden Sinn Fein. De par tij werd op één ze tel na (28 tegen 27 ) e ven groot als de DUP. Gerry Adams, de Ierse leider van Sein Finn, noemde het terecht een ‘ historische uitslag’, want omdat de DUP geen 30 zetels meer haalde, verloor de partij haar vetorecht waarmee ze belangrijke eisen van Sinn Fein kon tegenhouden.
En dus legde Sinn Fein die eisen opnieuw op de onderhandelingstafel. Zo wil ze de uiterst conservatieve NoordIerse abortuswet liberaliseren, he t homohuweli jk in voeren en het Iers tot tweede officiële taal maken. Voor de DUP zijn dat stuk voor stuk onoverkomelijke struikelblokken.
Gevolg: de onderhandelingen over een nieuwe regering – waarin de twee partijen sowieso moe ten zitten – kwamen al snel muurvast te zitten. Het weinige vertrouwen dat de twee kampen in elkaar heb ben, kreeg in mei een bijkomende knauw toen de DUP – tot verrassing van iedereen – besloot de Britse premier T heresa M ay gedoogsteun te ge ven. May is in N oordIerland – en zeker bij de katholieken – bijzonder onpopulair. Zij is de verpersoonlijking van de Brexit en bijna alle NoordIeren beseffen dat die voor hun regio weinig goeds in pe tto heeft.
De Bre xit hang t als een slagschaduw boven de huidige politieke impasse. Z e heeft de oude demonen die door de G oede Vrijdagakkoorden bezworen leken, weer tot le ven ge wekt. Door de angst voor de Brexit is de hereniging van Ierland het voorbije jaar opnieuw een plausibel denkspoor ge worden.
Volledige overname
Dat bli jkt ook uit de manier waarop Dublin zich met de NoordIerse kwestie bemoeit. Vooral Gerry Adams waakt als een klokhen over de onderhandelingen. Hij legt de schuld voor de impasse trouwens helemaal bi j de DUP en de Britse regering. ‘Je mag de invloed van het akkoord dat de DUP sloot met de Conservatieven niet onderschatten’, zegt hij.
De Ierse premier, Leo Varadkar, houdt iets meer afstand, maar ook hij liet al we ten dat Brits bestuur in NoordIerland niet denkbaar is zonder inspraak van Dublin. H ij verwees daarbi j naar de G oede Vrijdagakkoorden. Maar hij hoopt tegelijk dat de NoordIeren er nog altijd zelf uitkomen.
Maar bij de DUPparlementsleden in het Britse Lagerhuis is een volledige overname door L onden geen utopie. Meer zelfs, hun frac tieleider zei gisteren dat de Britse regering nu snel moe t gaan voor de volledige controle. ‘N oordIerland moe t snel ministers kri jgen en als he t geen N oordIeren zijn, dan moeten het maar ministers uit Londen worden. W e kunnen de NoordIerse economie nie t aan haar lot overlaten.’
Premier May beseft dat ze in dat geval de doos van P andora weer helemaal opent, maar tegelijk is ze erg afhankelijk van de DUP’ers. James Brokenshire, de Britse minister voor N oordIerse aangelegenheden, beklemtoonde gisteren dat hij zeker niet de intentie heeft het bestuur volledig over te nemen.
De vrees is dat Londen met deze maatregel de gespannen verhoudingen tussen de nationalisten en de unionisten verder op scherp zet