Belastingparadijs België lokt 20 miljard

België berooft via fiscale voordeeltjes andere landen van belastinginkomsten, schrijft econoom Gabriël Zucman.

BRUSSEL I Dankzij zijn fiscaal vriendelijke klimaat onttrekt België ongeveer 20,2 miljard euro bedrijfswinsten aan andere lidstaten. Die winsten worden naar ons land verschoven omdat ze hier minder zwaar belast worden. Opbrengst voor de staatskas: 2,3 miljard euro, of 17 procent van alle betaalde winstbelastingen. Dat schrijft Gabriël Zucman in een onderzoek dat op zijn website is gepubliceerd.

Zucman, een Fransman die verbonden is aan de universiteit van Berkeley in Californië, rangschikt ons land dan ook zonder aarzelen bij de Europese belastingparadijzen. Daarvan zijn er zes. Behalve België zijn dat Luxemburg, Nederland, Ierland, Malta en Cyprus. In dat groepje trekt Ierland de meeste verschoven bedrijfswinsten naar zich toe: 117 miljard euro. Nederland is goed voor 95 miljard, Luxemburg voor 59 miljard.

Zucman onderzoekt in zijn studie op basis van macroeconomische cijfers welke landen de ‘winnaars’ zijn van de belastingontwijking door multinationals, en welke de ‘verliezers’. De inzet van de wedstrijd is gigantisch: multinationals verschuiven bijna de helft van hun buitenlandse winsten naar fiscaal vriendelijke landen. Bij Amerikaanse bedrijven gaat het zelfs om bijna twee derde. Het komt wereldwijd neer op 627 miljard euro. In de EU gaat daardoor 20 procent van de potentiële inkomsten verloren. Van de EUlidstaten is Duitsland de grootste verliezer. Het land loopt maar liefst een derde van de potentiële bedrijfsbelastingen mis doordat winst naar elders wordt verschoven. Opmerkelijk: het grootste deel van het Duitse verlies komt door verschuivingen binnen de EU.

De kampioenen van de winstverschuiving zijn grote Amerikaanse multinationals. Alphabet, het moederbedrijf van Google, boekte in 2015 een winst van 15,5 miljard dollar in Bermuda, dat een winstbelasting van 0 procent heft. Ook Nike, dat deze week ter sprake kwam in de Paradise Papersonthullingen, houdt zo een groot deel van zijn winsten verborgen. Het probleem is volgens Zucman dat die winsten niet zichtbaar zijn in internationale databases met bedrijfsboekhoudingen, maar alleen tevoorschijn komen via macroeconomische analyses.

Zucman klaagt aan dat belastinginspec ties relatief weinig moeite doen om winsten die naar fiscale paradijzen verschoven zijn, alsnog te belasten. ‘Landen met hoge belastingen stelen elkaars inkomsten en laten de belastingparadijzen ongemoeid’, schrijft Zucman. Gisteren bleek dat een Belgische wet om de lijst van belastingparadijzen uit te breiden, al anderhalf jaar dode letter blijft.

De kampioenen van de winstverschuiving zijn grote Amerikaanse multinationals

Hoe moeilijk kan het zijn om in de huidige context de overheidsfinanciën fluks op orde te stellen? In geen tijden heeft het plaatje er zo gunstig uitgezien. De politiek van lage rente heeft uiteindelijk het beoogde effect gekregen. De economische groei is overal aangetrokken. Het optimisme over de soliditeit van die beweging is groot, zo valt af te lezen uit de beurskoersen die dag na dag tot ongeziene niveaus klimmen. De werkloosheidscijfers dalen maand na maand en zelfs de ‘moeilijke gevallen’ worden stilaan in de arbeidsmarkt opgenomen.

En er is nog meer goed nieuws, want uit een recent datalek over de gang van zaken in belastingparadijzen blijkt dat de omvang van de fiscale ontwijking nog steeds gigantisch is. Het volstaat dus om de vaste wil van de overheden van de rijkste industrielanden, verenigd in de Oeso, om te zetten in daden om minstens een deel van dat vele geld te doen belanden waar het hoort, in de staatskas van de landen waar de betrokken bedrijven actief zijn. Het enige wat moet gebeuren, is dat die Oesolanden aan één zeel trekken en de vrijbuiters uit het systeem duwen. Als ze hun eigen belang goed begrijpen, doen ze dat, eerder vandaag dan morgen.

Helaas, dat doen ze niet. Telkens als internationale onderzoeksjournalisten met nieuwe gegevens over complexe belastingconstructies uitpakken, klinken weer goede voornemens. Er zal nu echt een zwarte lijst komen met postbuslanden. Op transacties met hen zal strenger worden toegezien. Twijfel is gewettigd, want het opstellen van de lijst sleept aan.

Maar dan nog. Het echte probleem ligt dichter bij huis. Terwijl de ophef over de zonnige belastingparadijzen komt en gaat, verdedigen de lidstaten van de EU en van de Oeso met grote overgave hun eigen fiscale ontsnappingsroutes. Verschillen zullen er natuurlijk altijd zijn, om historische redenen en omdat niet elk land evenveel belastingen nodig heeft. Een hoge staatsschuld is daarin een belangrijke factor. Maar het gaat verder dan dat.

Daarom rangschikt een Franse onderzoeker aan de universiteit van Berkeley (Californië) België tussen vijf andere Europese landen die volgens hem als ‘belastingparadijs’ moeten worden gezien. Ierland, Nederland en Luxemburg bakken het bruiner dan wij. Malta en Cyprus, vaak verguisd, sluiten de rij. Die situatie verklaart waarom multinationals ook zonder Caraïbische eilanden de weg naar superlage belastingen zullen blijven vinden. De echte aanpak van de grootschalige belastingontwijking begint pas als die hypocrisie ophoudt.

België behoort tot zes EUlanden die als belastingparadijs moeten worden gezien