‘Aan alle blanke mannen: maak plaats!’

‘Who that is, ho?’ Veel kans dat u zich dat ook afvraagt als u de naam Princess Nokia hoort. Maar ze is vastbesloten de rapscene op haar kop te zetten. En als ze dan toch bezig is: ook de maatschappij.

‘A an mijn mannelijke en blanke vrienden in het publiek: ik respecteer jullie, en wil jullie niet uitsluiten. Maar maak alsjeblieft plaats voor de vrouwen en de people of

color die graag naar voren willen komen. Het is voor hen dat ik dit doe. Dus alsjeblief: respecteer mij door hen te respecteren.’

‘Alle blanke mannen naar achter in de zaal’: het was een opvallend verzoek waar rapster Princess Nokia vroeg in haar set in de Botanique mee uitpakte. Op dat moment had de New Yorkse met Puerto Ricaanse en AfroAmerikaanse roots er net drie luid meegebrulde culthits op zitten: ‘Brujas’, ‘Kitana’ en ‘Tomboy’. ‘Who that is, ho? That girl is a tomboy’, klonk het in die laatste song, waarna ze een lofzang afstak over ‘my little titties and my phat belly’. Het was een mission statement: de 25jarige hiphopartieste blaakt van het zelfvertrouwen en heeft lak aan alles en iedereen – zeker aan de heersende normen.

Zoals dus de norm dat je het publiek laat gaan en staan waar het wil. Om te tonen dat ze dat niet lichtzinnig deed, laste ze een leermoment in. ‘Ik wil dat dit een inclusieve safe space is’, legde ze rustig uit. ‘Dit concert moet een veilige plek zijn voor alle vrouwen, queers en gekleurde mensen. Want dat zijn de mensen die ik vertegenwoordig. Dat betekent dat deze omgeving vrij moet zijn van verdrukking, racisme, misbruik of intimidatie. Please: keep the people who I represent safe.’ Discriminatie?

Dat trof, want de Botanique was volgelopen met een opvallend divers publiek. Zwarte artiesten spelen in ons land nochtans vaak voor overwegend blanke publieken – in 2016 hoorden we een oprecht verbaasde Anderson Paak op Pukkelpop ‘there are so many white people here’ roepen. Daarin zag Princess Nokia ook een rechtvaardiging voor haar vraag. ‘Veel minder gegoede people of color moeten sparen voor dit soort concerten. Geef hen dan ook deze kans om zich te amuseren.’

In The Guardian legde ze eerder al het andere deel van haar verzoek uit. ‘Bij de meeste concerten worden de voorste rijen bevolkt door moshende mannen. Daar heerst een mooie broederschapsband, die ik respecteer. Maar het is ook een testosteronfestijn waarbij de meisjes staan te beven in een hoekje terwijl ze hun handtassen vastklemmen. Ook zij verdienen de ruimte om zich te amuseren. Die wil ik creëren.’

Niet dat het verzoek voor een volksverhuizing zorgde in de Orangerie, maar hier en daar schoven effectief mensen naar voren. Belangrijker is: er werd niet gemord. Nochtans is het een vraag die snel als controversieel zou kunnen worden gezien: het ruikt naar discriminatie, zij het uit onverwachte hoek.

Dat was ook de reactie die het concert van Solange Knowles deze zomer op Pukkelpop hier en daar opriep. De zus van Beyoncé speelde daar haar album A seat at the

table, een van de beste albums van 2016 en één langgerekte oproep tot zwarte bewustwording. ‘This

Artiesten zoals Princess Nokia en Solange proberen een vinger in de wonde te duwen. Ze creëren een situatie waarin mensen die daar anders amper mee in aanraking komen, geconfronteerd worden met discriminatie

shit is for us’, zong zij toen terwijl ze het publiek in ging. Daar schudde ze de handen van het handvol zwarte mensen op de eerste rijen. De reikende blanke handen negeerde ze, tijdens het met nwoorden doorregen nummer. Doe zoals Eminem

Dat laatste blijkt wel vaker een heikele horde voor blanke publieken. In september zorgde een viraal gegaan filmpje van blanke studentes die luidkeels meerapten met Kanye Wests ‘Golddigger’ –‘she ain’t messing with no broke

n*gga’, weet u wel – nog voor een storm in de VS. Onder zwarten, die geschandaliseerd waren door dat gratuite gebruik van een ra

cial slur. En onder blanken, die geschandaliseerd waren dat ze een woord niet mochten gebruiken. ‘Als wij dat niet mogen, moeten zwarten er ook maar mee stoppen’, reageerde de Britse talk showhost Piers Morgan toen.

Linguïsten zijn het over dat onderwerp eens: connotaties kunnen wel degelijk afhangen van wie het woord gebruikt. Zo heeft

‘n*gga’ in principe de connotatie van ‘lui, gewelddadig, oppervlakkig’, en gaat de verklaring dat het gebruikt wordt als geuzennaam enkel op wanneer het gebruikt wordt door mensen uit de gemeenschap. Ten bewijze: zelfs Eminem, de meest gerespecteerde blanke rapper, maakt er een erezaak van het woord nooit te gebruiken. Waarom zou iemand anders er dan nood aan hebben?

Dat is ook het punt dat Solange en Princess Nokia proberen te maken. ‘Don’t feel bad if you can’t sing along, just be glad you got the whole wide world’, zingt Solange. Beide artiesten proberen met hun onorthodoxe benadering een vinger in de wonde te duwen. Ze creëren een situatie waarin men sen die daar anders amper mee in aanraking komen, geconfronteerd worden met discriminatie.

Wie zich daardoor gefrustreerd weet, wordt zo met de neus op een realiteit gedrukt die voor gekleurde vrouwen een dagelijkse realiteit is. In een essay bij A seat at the

table lijstte Solange al een reeks microagressies op. Zoals hoe luchthavenpersoneel haar keer op keer zegt dat ze in de verkeerde rij staat: ‘dit is de eerste klasse, mevrouw’. Of hoe ze in een Italiaanse trein als enige passagier in een blanke coupé om haar paspoort wordt gevraagd. Daarbij vergeleken gebeurt de confrontatie tijdens de concerten op een al bij al zachtaardige manier: uiteindelijk is iedereen nog steeds welkom. Bepaalde mensen kregen gewoon voor één keer géén voorkeursbehandeling.

Artiesten als Solange en Princess Nokia maken op die manier deel uit van een nieuwe generatie die de bestaande normen niet alleen uitdaagt door wie ze zelf zijn en door de muziek die ze maken, maar ook door wat ze vragen van hun publiek. Zo worden ook artiesten die concerten stilleggen omdat ze grensoverschrijdend gedrag vaststellen in het publiek steeds talrijker.

Wie in de Botanique was omdat hij de muziek en de thema’s van Princess Nokia kende en apprecieerde, begreep de vraag dan ook. En het geluk spatte af van de meisjes die ervan profiteerden, bleek toen een twintigtal vrouwen van alle maten en kleuren het podium op werden gehesen. ‘You’re my

inspiration’, kirde een meisje in Princess Nokia’s microfoon. Zeg nu zelf: wie kan daar tegen zijn?