Waarom veel baby’s blond zijn
(en later donker)
‘Veel mensen zijn als kind blond geweest en krijgen in de loop der tijd donker haar’, mailt Annelien Keereman. ‘Hoe komt dat? Het kan toch niet louter te wijten zijn aan het feit dat we met het ouder worden minder buiten spelen en dat ons haar dus minder door de zon gebleekt wordt?’
Nee, het heeft voornamelijk met de hormoonhuishouding in het lichaam te maken, vertelt celbioloog en haaronderzoeker Desmond Tobin van het Centre for Skin Sciences van de universiteit van Bradford (Engeland).
Haarkleur ontstaat door een mix van het rode pigment feomelanine, het bruinzwarte pigment eumelanine, en de natuurlijke geelachtige kleur van keratine, het belangrijkste bouwmateriaal van haar. ‘Je bent blond als je weinig eumelanine in je haar hebt’, zegt Tobin. ‘Tussen hun eerste en twaalfde levensjaar worden de haarzakjes van kinderen door toedoen van hormonen, waaronder geslachtshormonen, aangezet om meer zwart eumelanine aan te maken.’
Mensen die ook op latere leeftijd van nature blond zijn, zijn vrij zeldzaam. ‘Je ziet ze het meest in NoordwestEuropa’, vertelt Tobin. ‘Vooral in de Scandinavische landen hebben ze een genetische samenstelling die de aanmaak van eumelanine onderdrukt.’
Dat deze eigenschap juist in Scandinavië veel voorkomt, heeft mogelijk een evolutionai re verklaring. De lichte haarkleur zou tegelijk zijn ontstaan met een lichte huidskleur. Met een bleke huid kun je beter vitamine D aanmaken onder invloed van zonlicht. Geen over bodige luxe in contreien waar het ’s winters donker is. Een andere verklaring luidt dat mensen blond haar sexy vinden, en dat deze eigenschap, die toevallig in Scandinavië is ontstaan, via seksuele selectie is verspreid.
In 2000 ontdekten Britse onderzoekers een gen, MC1R, dat codeert voor een hormoon dat betrokken is bij de aanmaak van het zwarte eumelanine. Een mutatie in dat gen zou leiden tot blond of rood haar.
‘Dat betekent nog niet dat we nu aan de hand van iemands genen kunnen voorspellen wie blond blijft en wie niet’, zegt moleculair bioloog en haarexpert Manfred Kayser van de
Mensen die ook op latere leeftijd van nature blond zijn, zijn vrij zeldzaam. Je ziet ze het meest in NoordwestEuropa
Erasmus Universiteit Rotterdam.
Volgens Kayser zijn tientallen genen verantwoordelijk voor de aanmaak van de kleurstoffen in de melanocyten, cellen in de haarzakjes. Doordat het er zoveel zijn is het lastig om uit te zoeken waardoor die pigmentbalans precies beïnvloed wordt.
Dermatoloog Dominique van Neste, van het bedrijf Skinterface, heeft ook nog een verklaring waarom kinderen op latere leeftijd vaak donkerder worden. ‘Onze haren worden dikker’, zegt hij. ‘Het haar van een baby is zo’n dertig à veertig micrometer dik. Wanneer we zestien zijn, is ons haar makkelijk verdubbeld in dikte. Dikker haar absorbeert meer licht.’