Roep om harde repressie
Voor de tweede keer in drie dagen tijd braken gisteren drieste rellen uit in Brussel. De kritiek op het veiligheidsbeleid van de hoofdstad zwelt aan.
BRUSSEL I Op het Brusselse Muntplein is de komst van het Franse internetfenomeen en tieneridool Vargasss92 ontaard in vandalisme en geweld tegen de politie. En dat amper drie dagen na de drieste rellen aan de Beurs. Deze keer werden er wél onmiddellijk arrestaties verricht: zo’n 31 jongeren werden geboeid weggeleid, minstens twee à drie van hen zouden in aanmerking komen voor een gerechtelijke aanhouding. Het parket van Brussel was bij het ter perse gaan nog bezig met de verhoren, vandaag volgt meer uitleg.
Dat er nu wel arrestaties gebeurden, komt volgens de Brusselse politiewoordvoerder Olivier Slosse omdat de omstandigheden heel anders waren. ‘Toen was het nacht en donker. Dat is veel moeilijker werken. Dan denk je ook wel dat het doodbloedt. Overdag, met veel volk op straat en in de winkels, en kleine groepjes die zich verspreiden, riskeer je een hoop gewonden.’
Burgemeester Philippe Close (PS) windt er geen doekjes om: uiteraard was er een order om onmiddellijk over te gaan tot arrestaties. ‘Wie denkt dat in Brussel straffeloosheid geldt omdat er zondag niet onmiddellijk arrestaties gebeurden, is verkeerd. We hebben onmiddellijk een zero tolerance geïnstalleerd.’
Bij het parket worden de feiten ‘wellicht geen toeval’ genoemd. ‘Het is te vroeg om te spreken van een direct verband tussen de daders, maar de timing kunnen we niet negeren’, aldus persmagistraat Denis Goeman. De politie doet – net als zondag – een oproep om beeldmateriaal binnen te brengen.
Samenscholingsverbod?
Politici van alle partijen veroordeelden de rellen in scherpe bewoordingen. Premier Charles Michel noemt ze ‘onaanvaardbaar’, net als minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (NVA). Ze eisen een likopstukbeleid voor de vandalen. Een ‘be zorgde’ Sven Gatz (Open VLD), Vlaams minister bevoegd voor Brussel én voor Muntpunt, zal een klacht indienen tegen de organisator van de flashmob. Hij wil dringend een gesprek met Close ‘om te kijken of we de veiligheidscultuur in Brussel niet kunnen aanscherpen. Voor veel burgers is niet meer duidelijk wat de politie doet en dat die er is in het belang van iedereen.’ Gatz wil zo nodig het gewest inschakelen.
Ook ‘linkse’ Brusselaars zoals CD&Vjongerenvoorzitter Sammy Mahdi pleiten voor hardere repressie tegen de relschoppers. ‘Er is een groep mensen die elk evenement misbruikt om de politie te provoceren’, aldus Mahdi. ‘Zij zijn te lang ongestraft gebleven.’
Jambon ziet op de beelden ‘een bepaald type jongeren’, zo zei hij in Terzake. ‘We moeten streng straffen en die mensen echt tot de orde roepen, want dit is gedrag dat in onze maatschappij niet aan de orde is.’
Burgemeester Close houdt vol dat ook hij daar voor 200 procent achter staat. ‘De daders zullen gesanctioneerd worden, óók de daders van zondag. Men wil ons uitdagen, of men wil de copycat uithangen, maar dat zal niet pakken.’
Een samenscholingsverbod invoeren zoals in Antwerpen – een eis van de NVA – vindt Close dan weer géén slim idee. ‘Hoe ga je dat in de praktijk organiseren en handhaven? We hebben hier 900 manifestaties per jaar. Bovendien moeten onschuldige mensen niet gestraft worden wegens de wandaden van enkelen. En stél dat ik zo’n verbod invoer, dan zou dat ook gelden voor 200 Catalaanse burgemeesters die in Brussel willen verzamelen, heeft men daaraan gedacht?’
Behalve het repressieve is er ook het preventieve luik. Ook daar is nog werk aan de winkel in Brussel, luidt het. Jambon: ‘We moeten ons afvragen wat er aan de hand is als we in drie dagen tijd twee keer dergelijke rellen zien.’
BRUSSEL I ‘Oh putain qu’estce que j’ai fait’, verscheen bij een van de laatste filmpjes die Vargasss92 op zijn Snapchataccount deelde. Daarna filmt hij een grote menigte op het Muntplein, vooral gillende tienermeisjes. De beelden dateren van enkele minuten voor de rellen uitbraken.
Honderden jongeren, vooral jonge meisjes van dertien à vijftien jaar, waren woensdagnamidag rond 16 uur naar het Muntplein gekomen. Daartoe had hun socialmediaidool Vargass92 hen een dag eerder opgeroepen via Snapchat: ‘Loop niet weg als ik daar ben, de politie zou me meteen wegvoeren en ik wil zo lang mogelijk bij jullie blijven.’
Vargass92 riep er zeker niet toe op om rel te schoppen, integendeel: ‘Ik wil geen miserie. Ik wil niet dat er iemand duwt, want dan zal de politie me zoeken en ik wil met jullie plezier maken en zonder problemen een namiddag met jullie doorbrengen.’
Het draaide anders uit. Aanvankelijk verliep alles rustig, maar toen de politie de menigte uiteen wilde drijven, begon een aantal jongeren hen te bekogelen. ‘De man (Vargass92) had geen toestemming om een samenscholing te houden’, zegt politiecommissaris Olivier Slosse van de politiezone Brussel Hoofdstad/Elsene. ‘Dus wilden we dat de menigte uiteenging. Toen we bekogeld werden, hebben we ons tijdelijk teruggetrokken om versterking te vragen van de federale politie en om ons manoeuvre voor te bereiden.’
Over de vraag wie de aanstokers waren, kon de politie gisteren nog niets zeggen, maar volgens ooggetuigen waren het niet de tieners die naar het evenement waren gekomen. ‘De opruiers waren zeker ouder, twintigers, dertigers misschien’, vertelt Roel Leemans, algemeen directeur Muntpunt. ‘Zij begonnen met het geweld, een paar tientallen jongeren deden mee. Ze vernielden auto’s, bekogelden politie en beukten de ramen in op het gelijkvloers hier. Op dat moment hebben we onmiddellijk de hoofdingang afgesloten, zodat niemand meer in of uit het gebouw kon. Het was heftig: enkele mensen die probeerden tussen te komen om de gemoederen te bedaren, hebben flink slaag gekregen.’
‘In het begin waren er zo’n 8 à 10 politieagenten aanwezig, er ontstond een kat en muisspel in de straat tussen Muntpunt en De Munt (opera). Op een bepaald moment waren de jongeren met zo veel, dat de politie zich even teruggetrokken heeft. Toen was het een halfuur anarchie.’
Frustraties
Ondanks de vele arrestaties kwam er ook gisteren kritiek op de Brusselse politie. Omdat het te lang duurde voor ze echt ingreep en niet voorbereid bleek te zijn op de samenscholing.
Of de rellen iets te maken hebben met wat er zaterdagnacht gebeurde na de match MarokkoIvoorkust, is nog onduidelijk, dat moet het onderzoek uitwijzen. Volgens Youssef Kobo (CD&V) hangt er sinds dit weekend wel een gespannen sfeer in Brussel. ‘Jonge relschoppers zien een uitgelezen kans om hun frustraties over de overheid, de politie, de samenleving te uiten, nadat tijdens het weekend gebleken is dat ze toch straffe
‘Jonge relschoppers zien een uitgelezen kans om hun frustraties te uiten, nadat tijdens het weekend gebleken is dat ze dat toch straffeloos kunnen doen’ YOUSSEF KOBO CD&V
loos kunnen doen wat ze willen.’
De Brusselse politie, burgemeester Close en minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (NVA) pleiten nu voor een harde aanpak. Maar dat is nu net waar jeugdwerkers, voor vrezen: wel repressie maar geen aandacht voor de oorzaak van de rellen. Zij willen niet in de krant reageren ‘omdat er toch niet geluisterd wordt, er is nu geen ruimte voor nuance, er wordt toch alleen maar gepleit voor repressie’.
‘Het ergste is dat men weer zal beginnen te veralgemenen, dat men zal denken dat alle jonge gastjes van vreemde origine vandalen zijn’, zegt Noor Karaouay, getuige en leerkracht in opleiding die stage loopt in Anderlechtse scholen.
‘Bemoei u niet’
‘Ik heb enkele jongeren aangesproken in het Arabisch. “Waarom doen jullie dit?” “Bemoei u niet, we zijn oud genoeg”, riepen ze terug. Tot een oudere broer hen kwam weghalen. Waar zijn de ouders? Waar zijn de leerkrachten? Het is hoog tijd dat er leerkrachten komen met migratieroots.’
‘De sociale kloof in Brussel is ontzettend groot. Een hele groep jongeren ziet geen kansen. De jeugdwerkloosheid is groot. En af en toe ontploft de zaak en komen alle frustraties naar boven’, zegt Dirk Jacobs, hoogleraar aan de ULB die al jaren onderzoek doet naar het Franstalige Brusselse onderwijs. ‘De onderhuidse spanningen zijn er al jaren, en we weten het ook al jaren, ik ben verbaasd dat dergelijke rellen niet vaker gebeuren. De sociale ongelijkheid is geen excuus voor wat er gebeurd is, maar het geeft wel context.’