WAS NUN, FRAU MERKEL?
Crisis in Berlijn na afspringen coalitiegesprekken
‘Duitsland heeft stabiliteit nodig. Ik heb altijd gezegd dat ik bereid ben Duitsland nog vier jaar te dienen. Dat de poging om een regering te vormen nie t succesvol is ge weest, is geen reden om op mijn beslissing terug te komen.’ De aftredende kanselier Angela Merkel liet gisteren in de uitzending ‘ Was nun?’ van ZDF geen twijfel bestaan over hoe ze haar onmiddelli jke toek omst zie t. Voor welk scenario er de volgende dagen ook gekozen wordt – een grotere coalitie, een minderheidskabinet of zelfs nieuwe verkiezingen (zie
bladzijde 5) – zi j bli jft haar verant woordelijkheid opnemen.
Met haar uitspraak gaf ze onrechtstreeks antwoord op de spec ulaties die al dagenlang in de media de ronde deden over he t mogeli jke einde van ‘ het tijdperkMerkel’. Naarmate duidelijker werd dat de coalitiegesprekken niet opschoten en mogelijk zelfs zouden mislukken, werden steeds meer vragen gesteld bi j Merkels autoriteit en krachtdadigheid. De Duitse bondskanselier, lang onbedreigd de ‘machtigste vrouw ter wereld’, genoemd, leek voor sommige
Merkel heeft de gewoonte om, als een zwarte weduwe, haar coalitiegenoten met huid en haar op te slokken
media – in binnen en buitenland – plots aangeschoten wild.
Rondjes draaien
De liberale FDP, die zondagavond eenzijdig de gesprekken voor beëindigd had verklaard, deed er alles aan om dat beeld te versterk en. V olker Wissing, viceministerpresident van RijnlandPfalz, noemde M erkel ronduit verant woordelijk voor de mislukking van de onderhandelingen, die chaotisch,‘ ongestructureerd en ongeorganiseerd ’ verliepen. V olgens vice voorzitter W olfgang K ubicki van de liberalen vormde ‘ haar onderhandelingstactiek van ik smijt 123 knikk ers op de tafel en ieder neemt wat hi j wil ’, geen basis voor een regering.
Die uitlatingen behoren tot he t
gebruikelijke potje zwar tepieten na een dergelijke mislukking – de christendemocratische CDU/CSU en de groenen legden van hun kant de schuld voor het afbreken van de gesprekken volledig bi j de FDP zelf . Ook enkele Duitse media waren er van overtuigd dat de FDP helemaal niet van plan was om opnieuw in een regering te stappen, maar be wust heeft aangestuurd op een mislukking van de formatie (zie bladzi jde 4).
Door haar slechte verkiezingsresultaat begon Angela M erkel al verzwakt aan de regeringsonderhandelingen. Dat die moeili jk zouden worden, wist ze op voorhand. De mislukking van de gesprekken verzwakt haar positie nog meer .
Is de houdbaarheidsdatum van haar tactiek bereikt? Die tactiek is inmiddels bekend. Merkel kan tijdens onderhandelingen eindeloos rondjes draaien. Ze staat er voor bekend dat ze rustig alle opties, mogeli jkheden en meningen bekijkt. Zo probeert ze iedereen op één li jn te kri jgen, om dan uiteindeli jk de knoop door te hakken. Zelf, vaak eigenmachtig .
De liberalen weten, net zo goed als de sociaaldemocraten, uit er varing dat er weinig eer te rapen is door in zee te gaan me t Merkel. Ze heeft de gewoonte om, als een zwar te wedu we, haar coalitiegenoten met haar en huid op te slokk en. De FDP , die in 2013 na vier jaar regeren met Merkel zelfs niet meer in het parlement geraakte, was niet bereid dat opnieuw te laten gebeuren.
Toch met SPD?
Hoe erg Merkels positie verzwakt is door het abrupte ‘ Aus’ van de FDP, zal afhangen van wat er de komende dagen gebeur t. K omt er toch opnieuw een grote coalitie van christen en sociaaldemocraten, ondanks het verzet van SPDvoorzitter Martin Schulz? V ooral de conser vatieve vleugel van de SPD heeft wel oor naar de argumenten van bondspresident (en e xSPD’er) F rankWalter Steinmeier, die vindt dat de politici de verantwoordelijkheid voor de regeringsvorming nie t zo snel mogen doorschuiven naar de kiezer .
Als de sociaaldemocraten Steinmeiers redenering volgen, valt er voor hen allicht veel meer uit de brand te slepen dan wanneer ze onmiddellijk me t coalitiegesprekk en begonnen waren. Ze staan dan sterker tegenover M erkel. Schulz kreeg al de vraag of hi j e ventueel wél tot een grote coalitie bereid zou zijn als de christendemocraten haar opzi j zouden schuiven als kanselierskandidaat. Hij antwoordde ontwijkend.