Het aantal arbeidsongevallen met zware gevolgen is al dertig jaar niet naar beneden te krijgen. Vorig jaar vielen er 66 doden op de werkvloer. ‘Er zijn veel regels, maar als er een deadline gehaald moet worden, is dat plots geen prioriteit meer.’
GOELE DE CORT
Pascal* werkte tien jaar geleden in de haven toen zijn collega tijdens het werk een ar beidsongeval kreeg. ‘Het werk zat er bijna op, we moesten nog één kist op het schip krijgen. Maar de kraan was niet correct afgesteld voor dat type kist. Er was even dis cussie over. Maar er was weinig tijd, het schip moest binnen een halfuur vertrekken. En schepen zijn niet als treinen: vertraging wordt niet getolereerd. Dus heb ben we het toch maar gedaan. Er is toen een balk losgeschoten, te gen het hoofd van mijn collega. Zijn hoofd lag helemaal open. Hij had een hersenbloeding en een ruggenmergbloeding. Het is een wonder dat hij het u overleefd heeft.’
Werken kan gevaarlijk zijn: dat blijkt uit de nieuwe cijfers van Fe dris, het federaal agentschap voor beroepsrisico’s. Het aantal door de verzekeraar aanvaarde ar beidsongevallen op de werkvloer steeg vorig jaar met 3 procent, naar 119.882. Daarnaast gebeur den er nog eens 22.347 verkeers ongevallen op weg van en naar het werk. Deel van de verklaring is de conjunctuur: meer mensen aan het werk betekent ook meer ongevallen.
Het aantal lichte ongevallen, bijvoorbeeld een kleine snijwonde of een incident waarbij iemand tijdelijk arbeidsongeschikt raakt, is de laatste jaren afgenomen. On der meer omdat de wetgeving rond aangiftes versoepeld is. Maar het aantal ernstige ongeval len, met blijvende arbeidsonge schiktheid tot gevolg, is niet ge daald. Het lag met 11.862 gevallen vorig jaar zelfs 10 procent hoger dan in 1985. En dat terwijl er steeds minder arbeiders zijn, de groep waarin de meeste slachtof fers vallen. De kans op een zwaar ongeval is dus al die jaren niet ge daald. Het aantal doden zakte wel flink, maar er vielen vorig jaar nog steeds 66 doden op de werkvloer. Op weg van en naar het werk vielen er nog eens 42 dodelijke slachtoffers.
‘De meest massieve risico’s, bij voorbeeld met machines in fabrie ken, zijn door onder meer Europe se richtlijnen de laatste jaren wel flink afgenomen’, zegt Herman Fonck, hoofd van de Dienst Onderneming bij het ACV.
‘Maar aan de andere kant zie je de gevaarlijke situaties toenemen door de manier waarop er gewerkt wordt. Kijk naar de bouw. Je hoeft maar naar de eerste de beste werf in je buurt te rijden om arbeiders zonder helm of dakwerkers zon der beveiliging te zien. Men werkt met onderaannemers van onder aannemers die dan weer met inte rims werken. Die mensen zijn minder vertrouwd met de risico’s, hebben vaak niet veel ervaring en worden niet altijd goed opgeleid. Er wordt ook meer geïsoleerd ge werkt op werven. Vroeger werd er gelachen met de arbeider die een put groef met twee anderen die er op stonden te kijken. Dat soort dingen is er nu uit, maar daardoor is er ook veel minder controle en begeleiding.’
De bouw is inderdaad de ge vaarlijkste sector, blijkt uit de sta tistieken. Bouwarbeiders en ande re beroepen uit de sector hadden vorig jaar de meeste ongevallen. Ook in de statistieken van de zwa re en dodelijke ongevallen zijn ze het sterkst vertegenwoordigd, sa men met de vrachtwagenchauf feurs. Zware arbeidsongevallen zijn ook vooral een mannenzaak.
Jeroen Boone, al vijftien jaar chauffeur in de betonsector, maakte al twee dodelijke arbeids ongevallen mee. Dit jaar nog raak te een arbeider bedolven toen een structuur instortte. Enkele jaren eerder kwam een medewerker in een cementmachine terecht. Dat de bouw veel ongevallen ziet, is niet abnormaal, zegt hij. ‘We wer ken nu eenmaal met grote indus triële krachten, of op hoogten. Als het misgaat, is het vaak ernstig.’
Maar toch is er veel marge voor verbeteringen, zegt Boone, die ook afgevaardigde is voor het ABVV. ‘In grote bedrijven valt het meestal goed mee, daar is er veel aandacht voor veiligheid. De onderaannemingen zijn het probleem. Soms zijn er tientallen per werf. Als kraanman moet je intus sen acht talen spreken en dan kom je er nog niet. Logisch dat de veiligheid achteruitgaat.’
Ook jonge werkkrachten en werknemers met weinig ervaring hebben beduidend meer ongevallen, blijkt uit de cijfers. Maar als het gaat om ongevallen met blijvende arbeidsongeschiktheid of dodelijke ongevallen, zijn hun oudere collega’s oververtegenwoordigd, mogelijk ook omdat zij minder vlot herstellen. Pascal: ‘Je ziet dat ook in de haven. Als er een deadline gehaald moet worden, durven jongeren minder weerwerk te bieden. Of ze willen zich bewijzen en nemen meer risico. Wie ouder is, zal sneller nee zeggen. Sinds het ongeval doe ik in elk geval niets meer als het me niet veilig lijkt.’
Ook in het bouwbedrijf waar Michel* werkt, viel dit jaar een dode. Een collega kroop op een stel