Rachid Benzine leert Molenbeekse jeugd kritisch denken

‘We geloven te snel wat we horen’

met die missie trok islamoloog Rachid Benzine naar een Molenbeekse school. (Islamitische Staat, red.)

IJongeren kritisch over de Koran laten denken:

‘Wat is de oor sprong van het woord “jihad”? Iemand?’ ‘Strijd!’ roept een meisje. ‘Nee, nu geef je een betekenis. Neem jullie smartphone en zoek op: vers 31/15. Hoe is het woord “jihad” daar gebruikt?’

Geroezemoes, er wordt druk geklikt en overlegd. Niet makkelijk, wat de Franse islamoloog Rachid Benzine van deze 16 en 17jarigen vraagt: om aan tekstexegese van de Koran te doen, om niet met een religieu ze bril naar de Heilige Schrift te kijken, zoals ze gewend zijn, maar met een historische. ‘Ik ben hier om onze zekerheden en evidenties ter discussie te stellen’, zei hij gisteren bij het begin van zijn les. ‘Een ge lovige leest de Koran als het woord van God, een islamoloog als een tekst die iets zegt over de tijd en maatschappij waarin hij is ontstaan.’

Jihad, bijvoorbeeld, blijkt ‘streven’ te betekenen, een manier om een doel te bereiken. Het komt bovendien ‘maar’ 41 keer in de Koran voor, zegt Benzine. ‘Wil je er iets zinnigs over zeggen, dan moet je alle 41 passages opzoeken en checken. Je kunt je nooit op één versie baseren. Elk geloof is een interpretatie, dé islam bestaat niet.’

Het is een, voor sommigen, even verwarrende als moeilijk te verteren boodschap. Dat maar één versie van de islam de juiste kan zijn, windt een jongen zich op: zoals ze door de profeet is doorgegeven. Geen discussie over mogelijk – al ontspint er zich meteen één als hij van zijn medeleerlingen weerwerk krijgt. En is het niet paternalistisch, vraagt een meisje, om een boek te schrijven met de titel ‘Le Coran expliqué aux jeunes’, zoals Benzine deed, ‘alsof die Koran kan worden gesimplificeerd’?

‘Ik ben hier niet om jullie te zeggen wat je wel en niet moet geloven’, argumenteert Benzine. ‘Wel om te laten zien dat geloven altijd in een context gebeurt. Als Daesh

de verbeelding van de jeugd kaapt met de belofte van een pure islam, is dat fictie. Dat zuivere geloof heeft nooit bestaan. Vraag maar aan jullie ouders wat dertig jaar geleden “halal” (toe gelaten) en “haram” (verboden) was. Toen was dat veel minder een issue.’

‘Dit is halal, dat haram: het wordt ons zo vaak gezegd’, zegt Yasmine (17) achteraf. ‘Maar we zoeken het zelden op. We geloven te snel wat we horen.’ Erg interessant, von den zij en haar medeleerlingen het betoog van Benzine. ‘Ik hoop dat jullie één ding onthouden, zei hij: dat alles nuance is. Voor mij is dat de essentie. De aantrek kingskracht van Daesh ligt in de simpele oplossingen die ze beloven. Wij hier hebben geleerd na te denken. Maar veel jonge ren voelen een leegte – thuis, op school – en die laat zich makkelijk vullen.’

Nour (15): ‘Ze willen een revolutie, zoals Benzine dat zei, en ze kiezen de verkeerde strijd. Het zijn jongeren die geen kader hebben meegekregen, geen referenties. Niets om te ontdekken wie ze zijn. Ik be grijp de aantrekkingskracht van sprekers als die in Genk en Antwerpen. Maar het leven is complex, er zijn geen simpele op lossingen.’

Hoe belangrijk zijn regels voor hen? Is muziek halal of haram? In principe mag het niet, zegt Sanae (17). ‘Maar ik luister wel naar muziek. Er zijn onze vrienden, er is de maatschappij waarin we leven. Wij nemen een beetje afstand van wat onze ouders hebben geleerd. Zoals ik ook op school mijn godsdienst niet precies kan beleven zoals ik dat wil. Ik draag de hoofddoek, maar hier moet ik hem afleggen. Dat is niet erg. Ik woon in België, niet in een moslimland. We passen ons aan.’

Jasmine: ‘Wij zijn de nieuwe moslims. Maar ons willen ze niet zien. Wat brengen de media in beeld als het over Molenbeek gaat? De vuilste delen van de buurt. Wie laten ze aan het woord? Degenen die zich van de maatschappij en het leven hebben afgekeerd. Het Molenbeek van de tv is niet het mijne. Kijkt u eens door het raam, mevrouw: groen, bomen, parkjes. De meesten van ons spreken vier tot vijf talen.’

Mehdi vertelt, in een mengeling van Nederlands en Frans, hoe hij ooit met zijn familie in een pretpark voor een attractie stond aan te schuiven, en twee ‘erg blonde, ‘De stigmatisering kwetst. Maar we krijgen ook veel kansen: het onderwijs is goed en gratis, we zijn vrij om een hoofddoek te dragen of een korte rok’ YASMINE ‘Ik draag een hoofddoek, maar op school moet ik hem afleggen. Niet erg: ik woon in België, niet in een moslimland’ SANAE Nour (15). Afifa (15). Türkan (17). ‘De pure islam bestaat niet’ Mehdi (17). Rachid Benzine tijdens zijn lezing gisteren aan het Atheneum Go! For Business in Molenbeek. Yasmine (17).