DAGEN VAN WOEDE
Israëlische agenten raken slaags met een Palestijnse demonstrant in Jeruzalem. De beslissing van de Amerikaanse president Donald Trump om Jeruzalem te erkennen als hoofdstad van Israël leidde gisteren tot rellen op de Westoever en in Gaza. Ook vandaag wordt gevreesd voor een woelige dag nu Hamas heeft opgeroepen tot een derde intifada.
Als president Donald Trump met de erkenning van Jeruzalem als Israëlische hoofdstad één ding heeft bereikt, is het een zeldzaam eenheidsfront van afkeurende stemmen in de landen van het MiddenOosten. Of is er achter de schermen meer aan de hand?
De christelijke Libanese president, Michel Aoun, belde gisteren zijn Palestijnse collega Mahmoud Abbas om zijn steun uit te spreken na Trumps toespraak van woensdagavond. ‘Alle religies zijn aanwezig in Jeruzalem’, legde Aoun later uit. ‘Wat woensdag is gebeurd, ging tegen de menselijkheid en de rechten van de Palestijnen in, en het wist de rol van de VS uit als grote staat die werkt voor een rechtvaardige vrede in het MiddenOosten.’
Koning Abdullah II van Jordanië, een aloude Amerikaanse bondgenoot maar ook nog altijd de officiële voogd van de Heilige Plaatsen in de oude stad van Jeruzalem, zei dan weer dat ‘het negeren van Palestijnse, moslim en christelijke rechten in Jeruzalem alleen extremisme kan aanwakkeren en de oorlog tegen het terrorisme ondermijnt’.
Zelfs SaudiArabië, waar de machtige kroonprins Mohammed bin Salman een bijzondere vertrouwensrelatie lijkt te onderhouden met Trumps invloedrijke schoonzoon Jared Kushner, liet gisteren officieel weten dat er ‘diepe ontgoocheling’ heerst over Trumps beslissing. Volgens een mededeling van het koninklijk hof gaat het om een ‘onverantwoordelijke en ongegronde stap’. De VS ‘bemoeilijken zo verder het IsraëlischPalestijns conflict’, klinkt het.
Als de beslissing van Trump iets heeft bewerkstelligd, is het kortom een algehele afwijzing door zelfs de meest proAmerikaanse landen van het MiddenOosten. Jeruzalem, AlQuds in het Arabisch, valt nog altijd moeilijker te negeren dan de dagelijkse problemen waarmee de Palestijnen kampen onder de Israëlische bezetting. Links en rechts wordt nochtans gesuggereerd dat er meer aan de hand kan zijn, en dat vooral SaudiArabië mogelijk nog een andere agenda heeft dan zijn afkeurende mededeling suggereert. In hun toenemende rivaliteit met de sjiitische, nietArabische aartsrivaal Iran – die zich in de praktijk afspeelt in landen als Jemen, Syrië en Libanon – zouden de Saudi’s actief werken aan een betere relatie met Israël, dat Iran eveneens als zijn aartsrivaal ziet. Volgens een onderzoek van de
New York Times, dat zondag werd gepubliceerd, heeft kroonprins Mohammed bin Salman vorige maand bij een inderhaaste ontmoeting in de Saudische hoofdstad Riyad de Palestijnse president Abbas proberen te overtuigen van een ‘plan dat meer neigt naar de Israëliërs dan eender wat de Amerikaanse regering ooit heeft omarmd – een plan dat waarschijnlijk geen Palestijnse leider kan accepteren’.
De Palestijnen zouden daarin een stuk minder land behouden dan hen volgens internationaal recht toekomt en slechts beperkte soevereiniteit krijgen. De grote meerderheid van de (volgens internationaal recht illegale) Joodse nederzettingen in Palestijns gebied zou mogen blijven en, belangrijk in het licht van
‘Wat woensdag is gebeurd, wist de rol van de VS uit als grote staat die werkt voor een rechtvaardige vrede in het MiddenOosten’ MICHEL AOUN President Libanon Heeft SaudiArabië nog een andere agenda dan zijn afkeurende mededeling suggereert?
Trumps beslissing, OostJeruzalem zou niet de Palestijnse hoofdstad worden. Het gaat vooralsnog niet om officiële Saudische politiek, en de krant sluit niet uit dat er andere motieven kunnen meespelen: misschien dingt de Saudische kroonprins naar de hand van Donald Trump, of wou hij de Palestijnse leider Abbas onder druk zetten om binnenkort een – mogelijk iets beter – voorstel te aanvaarden. Of liet Abbas zelf misschien de inhoud van een tentatief gesprek uitlekken om elk AmerikaansSaudisch plan prematuur te blokkeren? AmerikaansSaudischIsraëlisch front?
Een van de moeilijkheden bij het inschatten van de situatie in het MiddenOosten is dat het onduidelijker is dan ooit wat er zich achter de schermen afspeelt. De Saudische kroonprins hield in oktober al zijn derde, en deze keer onaangekondigde, ontmoeting met Trumps schoonzoon Kushner dit jaar. Wat de twee dertigers bespraken, is niet bekend.
Of Trumps beslissing over Jeruzalem daarmee samenhangt, of dat het gewoon ging om een persoonlijke beslissing van een president die tegen alle internationale adviezen in wil scoren bij zijn achterban, is al evenmin duidelijk. Is er een strategie, of heerst gewoon Trumpiaanse chaos?
Komt er een groot AmerikaansSaudischIsraëlisch front in het MiddenOosten, tegen Iran? Het islamitische regime in Iran laat alvast niet na daarvoor voortdurend te waarschuwen. Washington, Riyad en Tel Aviv geven daartoe geregeld voorzetten die Iran eenvoudigweg kan binnenkoppen, daarmee scorend bij de argwanende Arabische straat.
Hoe de Saudische politiek intussen verder evolueert, zal ook afhangen van wat er zich vandaag en in de komende weken in de Palestijnse straten afspeelt. Een oplopende dodentol en zware Israëlische repressie zouden slecht worden verteerd door de Arabische achterban. Het gaat tenslotte om AlQuds.