Hoed u voor valse vrienden en spookfacturen

36.700 Belgen dienden dit jaar al klacht in wegens fraude, een stijging met een kwart. Vooral via sociale media maken criminelen slachtoffers. Deze vijf valstrikken zijn volgens de FOD Economie het gevaarlijkst.

Bent u het slachtoffer geworden van misleiding, bedrog, fraude of oplichting? Dan kan u als consument of bedrijf sinds twee jaar terecht bij een meldpunt van de FOD Economie: meldpunt.belgie.be. Het behandelt geen individuele klachten, maar reikt de juiste contactpersonen aan waarmee de slachtoffers hun probleem verder kunnen oplossen.

Met succes. In 2017 alleen al hebben bijna 36.700 Belgen een klacht ingediend, blijkt uit nieuwe cijfers van de overheidsdienst. Dat is een kwart meer dan in 2016. ‘Het is niet zozeer dat consumenten meer klachten of problemen hebben, maar ze kennen de weg naar het meldpunt beter’, reageert minister van Consumentenzaken Kris Peeters (CD&V).

Opvallend is volgens hem dat de slachtoffers steeds vaker in contact komen met fraude via sociale media en andere nieuwe communica tievormen, zoals Whatsapp. Sommige fraudeurs gebruiken zelfs bijna uitsluitend sociale media om potentiële slachtoffers te rekruteren en laten zich vervolgen betalen in cryptomunt, in de hoop zo anoniem te kunnen blijven.

Fraudeurs gaan ook steeds verder om het vertrouwen van potentiële slachtoffers te winnen. Zo hanteren ze volgens de FOD Economie vaker de techniek van social

engineering om slachtoffers te misleiden. Daarbij worden men

sen zo gemanipuleerd dat ze gevoelige informatie vrijgeven. Ook de identiteit van een bekend bedrijf aannemen komt geregeld voor.

Dit zijn de vijf fraudetechnieken waarvoor de FOD Economie expliciet waarschuwt.

1. Valse abonnementen via ‘cold calling’

Een van de nieuwe technieken die populair zijn bij criminelen is

cold calling (1.356 meldingen in 2017). In dat geval wordt u telefonisch gecontacteerd zonder dat u daarom gevraagd heeft en zonder dat u weet hoe de contactpersoon aan uw gegevens gekomen is.

Slachtoffers wordt daarbij een gratis staaltje of proefaanbod voorgesteld. Maar als ze daarop ingaan, wordt hen ongevraagd een heel pakket verstuurd of worden ze verplicht te betalen voor een jaarabonnement op een dienst waarvoor ze nooit vragende partij waren. Een bekend geval is dat van de Nederlandse website Beterprijs.be.

2. Spookfacturen

Een spookfactuur of spooknota (1.189 meldingen) is een factuur voor nooit geleverde diensten of goederen door een onderneming waarmee de consument geen overeenkomst mee heeft afgesloten. De oplichter hoopt dat een administratie de spookfactuur in de drukte niet opmerkt en gewoon betaalt.

3. Bedrijvengidsen en reclameronselaars

Reclameronselaars (313 meldingen) benaderen ondernemingen met een aanbod om een advertentie te plaatsen in een bedrijvengids of beweren dat er overgegaan moet worden tot een verlenging van een zogezegd bestaand con tract. De advertentie wordt echter nauwelijks verspreid en is feitelijk zo goed als waardeloos. Het komt ook voor dat de advertentie niet geplaatst wordt.

De FOD Economie heeft op zijn website een lijst met een zestigtal reclameronselaars over wie klachten werden ontvangen. Het aantal meldingen daalt gelukkig wel.

4. Vervalste facturen

Bij factuurfraude (239 meldingen) vervalsen oplichters facturen door ze te onderscheppen en het rekeningnummer ervan op sluwe manier te veranderen. Met als resultaat dat het slachtoffer aan de verkeerde betaalt en zowel de verzender als de ontvanger van de factuur zijn centen kwijt is. Dat wordt pas duidelijk als het slachtoffer enkele weken later plots een aanmaning tot betaling ontvangt.

Eind 2016 werd een campagne gelanceerd om consumenten bewust te maken van het probleem. De campagne wordt volgend jaar opnieuw gelanceerd.

5. Vriendschapsfraude

Vriendschapsfraude (231 meldingen) is een manier van fraude waarbij oplichters slachtoffers laten geloven dat ze vrienden van het slachtoffer zijn, maar eigenlijk gewoon uit zijn op diens geld.

In deze vorm van oplichting komt het slachtoffer in contact met de oplichter via diverse manieren: via een spammail, via een datingsite, een netwerksite, een chatbox… Nadat de fraudeur gedurende enkele weken een vertrouwensband heeft opgebouwd, vraagt hij de ‘vriend’ of geliefde om geld. Maar als de buit binnen is, blijft het plots stil van zijn kant. Van vriendschap of liefde bleek geen sprake, van fraude des te meer.

Criminelen vermommen zich steeds vaker als vrienden of een bekend bedrijf