‘Elke seksuele verhouding is een machtsverhouding’
Hij zag het komen, jaren geleden al: het einde van de mannelijke almacht. De #MeToobeweging is er voor hem een illustratie van. Er is iets aan het veranderen, beaamt zij. Maar de oude structuren zijn er nog wel. ‘Het komt nu allemaal naar buiten.’
VOLLEZELE I SheToo. Ook Lies bet Stevens heeft een verhaal. De voorbije weken racete ze als ex perte van de ene studio naar de andere. Om al die andere verha len, van al die andere vrouwen, van duiding te voorzien. Dat deed ze als professor seksueel strafrecht van de KU Leuven. Als adjunctdirecteur van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. En nu, met een stem die hees is van al dat duiden, ver telt ze haar eigen verhaal.
Ze was studente. Er was een feest. Een van haar proffen vroeg of ze met hem wilde dansen. ‘Er hadden misschien wel wat waar schuwingslichtjes mogen afgaan’, vertelt ze. Maar dat deden ze niet. Want ze was jong. En ‘enorm ge flatteerd’. Ze genoot ervan, zegt ze. Toch van dat dansen. Alleen: ‘De prof in kwestie probeerde mij iets later te zoenen. En daar was ik he lemaal niet van gediend.’
Liesbet Stevens: ‘Op dat mo ment zaten we volledig buiten de academische context. Maar hij had nog altijd wel een rol. En ik was wel echt zijn studente. Dus vond ik dat totaal ongepast.’
‘Ik was heel erg verbaasd. En dat zou ik nu niet meer zijn. Om dat ik … wijzer ben.’
Er is een tijdlang een informele omgang geweest – ook op univer siteiten.
Stevens: ‘We zijn veel bewus ter geworden voor toestemming. Voor machtsverhoudingen, ook. We zijn voor het eerst aan het nadenken: wat voor gedrag is gepast? En waarom is het dat misschien niet?’
Paul Verhaeghe heeft ook een verhaal. Hij is professor psycholo gie aan de UGent. Een kleine twin tig jaar geleden, vertelt hij, had hij een collegaacademicus uit New York op bezoek.
Paul Verhaeghe: ‘Ik was exa mens aan het afnemen, in mijn kantoor, achter gesloten deur. Wel, die man maakte zich bijna kwaad. “Jij bent niet goed bij je hoofd, zeker? Bij ons is dat al tien jaar onmogelijk. Wat ga je doen als een studente je beschuldigt van grensoverschrijdend gedrag? Je gaat je nooit kunnen vrijpleiten.” Ik zei: “Mijn studenten gaan dat nooit doen.” Hij vond dat ontzettend naïef.’ Uw universiteit vaardigde vorig jaar een richtlijn uit om de deuren open te houden, of glazen deuren te installeren. Schieten we in een kramp?
Verhaeghe: ‘Ik heb daar zelf geen last van. Bij jongere collega’s speelt dat misschien wel.’
Woeste haremleider
Geen last. En toch. Verhaeghe is niet verbaasd. Niet over het verhaal van Liesbet Stevens. Niet over alle andere verhalen die de voorbije maanden aan de oppervlakte kwamen. ‘Onder elk pak met das schuilt een woeste haremleider’, schreef hij twee jaar geleden al, met een boutade. In zijn bestseller Autoriteit was dat. Daarin voorspelde hij het einde van die ‘woeste haremleider’. En van al waar hij het symbool van was.
Verhaeghe: ‘Historisch bevinden we ons op een belangrijke verschuiving. Millennia lang was er een patriarchaat, waarin de man vanzelfsprekend dominant was. Typisch aan dat patriarchaat was dat de macht heel klassiek piramidaal gestructureerd was. Met aan de top de patriarch — het alfamannetje. Aan dat patriarchaat komt nu een einde.’
In welke zin is #MeToo daar een illustratie van?
Verhaeghe: ‘Wel, je had vroeger een “vanzelfsprekende” onderwerping aan die piramide — tussen aanhalingstekens, want ik kan me niet voorstellen dat mensen dat zo leuk vonden. En een “vanzelfsprekende” loyauteit naar de hogere rangen. Vandaar dat vrouwen zich “vrijwillig” — weer tussen aanhalingstekens — onderwierpen. En niet naar buiten traden met het misbruik, dat er ongetwijfeld was.’