Merkt dat we blind blijven voor moderne fenomenen die de democratie ondermijnen, omdat ze zo vanzelfsprekend zijn geworden.

Deze maand trakteert Steven Spielberg ons op een lekker ouderwetse politieke thriller, The Post. De film gaat over de stoutmoedige beslissing van The Washington Post om een geheim overheidsrapport te publiceren – de Pentagon Papers – waaruit blijkt dat Amerikaanse presidenten systematisch logen over de militaire inmengingen van de Verenigde Staten in Vietnam. Het is de natte droom van veel journalisten: schandalen aan het licht brengen die machthebbers in hun blootje zetten, of straffer, dwingen om af te treden. Zoals president Richard Nixon in 1974: journalisten van diezelfde krant onthulden dat Nixon zijn Democratische tegenstanders bespioneerde.

Het motto van The Washington Post is niet toevallig democracy dies in darkness. Maar die zwaarwichtige slagzin vertelt slechts een deel van het verhaal over de gevaren voor de democratie – en ik vrees niet eens het belangrijkste. We zijn zo gewend geraakt aan het idee dat gevaren gehuld zijn in duisternis, dat we de gevaren in volle daglicht niet opmerken.

De grootste bedreigingen van de democratie vandaag zijn zo vanzelfsprekend geworden, zo alomtegenwoordig dat we er niet op letten. Neem de invloed van ceo’s van megabedrijven wier tentakels steeds dieper reiken in de samenleving. Het is ironisch dat uitgerekend The Washington Post, een krant waar de glans van baanbrekende journalistieke stukken nog van afstraalt, in 2013 werd opgekocht door Jeff Bezos, de oprichter en baas van internetgigant Amazon. Bezos betaalde 250 miljoen dollar voor de verlieslatende krant. In cash. Een peulschil voor een man met een vermogen van 100 miljard euro. Misschien zullen sommigen zeggen: The Washington Post blijft formidabel werk verrichten en Pulitzers winnen, en dankzij Bezos heeft de noodlijdende kwaliteitskrant weer financiële ademruimte. Klopt. Maar vergis je niet. De 53-jarige miljardair mag dan progressief en joviaal zijn, een briljante nerd met een aanstekelijke schaterlach – Bezos is een bikkelharde ondernemer die zijn handelsimperium wil maximaliseren.

Niet zozeer liefde voor boeken heeft Bezos in het vak getrokken, wel het inzicht dat er geld te verdienen valt met die rechthoekige voorwerpen, veel geld. Boeken, zo realiseerde hij zich, zijn ideale producten voor e-commerce: gemakkelijk te verzenden, moeilijk stuk te krijgen en ze