Duitsland strijdt om 28-urenweek
Voor het eerst in vijftien jaar lijkt Duitsland af te stevenen op een grote staking. De inzet is de 28urenweek, die industriebazen doet gruwen.
BRUSSEL I Het dreigt een woelige winter te worden in Duitsland. Vakbonden en werkgevers staan lijnrecht tegenover elkaar over de invulling van een nieuwe cao in de metaalen elektronicasector. De discussie gaat vooral over één symbolische eis: een gevoelige vermindering van de arbeidstijd.
De machtige Duitse vakbond IG Metall, die 2,3 miljoen leden telt, wil niet alleen 6 procent meer loon, maar vraagt ook dat alle werknemers in de metaal en elektroindustrie het recht krijgen tijdelijk 28 uur te werken in plaats van de huidige 35 uur. Het werkregime zou twee jaar gelden, daarna moet de werkgever weer voltijdse tewerkstelling garanderen. En minstens even opmerkelijk: werknemers die voor kleine kinderen of zieke familieleden zorgen, zouden 200 euro compensatie voor het loonverlies krijgen, ploegarbeiders zelfs 750 euro.
Onbemande ateliers
Onaanvaardbaar, vinden de Duitse werkgevers. Zij stellen slechts 2 procent loonsverhoging voor en gruwen van de voorgestelde werktijdvermindering, niet het minst omdat circa twee derde van de bevolking ervoor in aanmerking komt. Een 28urenweek zou volgens hen leiden tot organisatorische en administratieve problemen, en bijna onbemande werkateliers.
De Duitse werkgevers willen overuren juist makkelijker maken. De Duitse economie draait immers op volle toeren – bedrijven als Porsche kunnen de vraag niet bijbenen – en de arbeidsmarkt heeft het sinds de eenmaking in 1990 nooit zo goed gedaan. De werkloosheidsgraad staat historisch laag, waardoor er in de vele fabrieken een groeiend gebrek aan arbeidskrachten is.
Maar IG Metall wijst erop dat de arbeidsflexibiliteit nu al te groot is. Door de mogelijkheid om bij hoogconjunctuur langer te werken, ligt de reële gemiddelde werkweek boven de 39 uur. Het nijpende tekort aan arbeidskrachten is volgens de bond dan ook mee het gevolg van de toegenomen werkdruk in de bedrijven. ‘De sector laat kansen liggen om werken aantrekkelijker te maken door een betere werkprivébalans’, zegt IG-Metallbaas Jörg Hofmann.
Om bovenstaande eisen kracht bij te zetten, organiseert de machtige Duitse vakbond deze week overal in het land waarschuwingsstakingen. Maandag werd al in tachtig bedrijven, waaronder Porsche, het werk tijdelijk neergelegd. Gisteren en vandaag wordt onder meer bij BMW en Siemens het werk onderbroken.
‘De vakbond speelt met vuur’, waarschuwde de voorzitter van de Duitse werkgeversvereniging Gesamtmetall, Rainer Dulger, deze zomer al in het Handelsblatt. ‘IG Metall onderschat dat het thema bij veel ondernemers al evenzeer emotioneel geladen is.’ Een 28urige werkweek opent volgens hem de ‘doos van Pandora’: het enorme gebrek aan werkkrachten in de sector zal nog groter worden en bedrijven zullen hun productie naar het buitenland verplaatsen.
Sterker nog, de voorgestelde werktijdvermindering zou het ‘economische succes’ van de metaalsector zelfs ‘kapotmaken’. Een potentiële ramp, want het gaat om de belangrijkste economische tak van Duits
land, met 3,9 miljoen jobs en 24.000 bedrijven. Daaronder ook industriereuzen als Siemens, Bosch en Thyssen Krupp, en de grote autofabrikanten, zoals Volkswagen, BMW en Daimler.
Discriminatie
Gesamtmetall verweert zich dan ook als een duivel in een wijwatervat. De werkgevers waarschuwen zelfs voor discriminatie – mensen die eerder werktijdverkorting kregen, zouden zijn benadeeld – en voor een zogeheten ‘caovlucht’. Duitse bedrijven zijn niet verplicht zich aan een sectorcao te verbinden. Overspeelt IG Metall zijn hand, dan kunnen Duitse bedrijven massaal uittreden. Werknemers zijn dan de dupe: in niet caogebonden bedrijven is het loon gemiddeld lager en de vakantie korter.
Maar IG Metall laat zich niet afschrikken. Morgen zitten beide partijen weer aan tafel. Als er geen doorbraak komt, wil de grootste Duitse vakbond overgaan op 24 uursstakingen en Flächenstreiks, waarbij hele regio’s zullen worden platgelegd. Zo zou een einde komen aan vijftien jaar zonder grote stakingen. De laatste grote staking dateert van 2003, toen IG Metall (vergeefs) een maand lang het werk neerlegde om ook in de voormalige DDR de 35urige werkweek in te voeren. Die bestond in WestDuitsland al sinds 1995, ook al na een staking van IG Metall.
Komt er geen doorbraak, dan wil IG Metall overgaan op 24uursstakingen en Flächenstreiks, waarbij hele regio’s platgelegd worden 28urenweek, ook al is het voor maximaal twee jaar, zou volgens Duitse werkgevers ‘doos van Pandora’ openen