Polen doet geste naar EU

Met een grondige regeringsherschikking hoopt de Poolse premier de relatie met de EU te verbeteren. Maar niets wijst erop dat Warschau zijn betwiste hervorming van justitie zal terugdraaien of zich soepeler zal opstellen inzake migratie.

Mateusz Morawiecki is nog maar een maand premier, maar hij liet zijn Britse collega Theresa May gisteren zien hoe je een regering daadkrachtig herschikt. Hij stuurde diverse zwaargewichten de laan uit, onder wie de ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie.

Op zich is daar weinig reden toe. Uit een peiling voor de zakenkrant Rzeczpospolita blijkt dat de regeringspartij kan rekenen op de steun van 43% van de kiezers – een stijging met 7 procent sinds december. Burgerplatform, de belangrijkste oppositiepartij, volgt op ruime achterstand met 19%.

Daarom gaan de meeste waarnemers in Brussel ervan uit dat Morawiecki het isolement probeert te doorbreken waarin Polen beland is binnen de EU. Dat is een vrij ongemakkelijke positie op een moment dat de onderhandelingen over de toekomst van de EU lopen.

Kort voor Kerstmis lanceerde de Commissie – voor de allereerste keer – de procedure die kan leiden tot het afnemen van het stemrecht van Polen binnen de raad van ministers, wegens de uitholling van de scheiding der machten.

‘Wij willen geen dogmatische, doctrinaire of extremistische regering zijn. We willen een regering zijn die de Europese en globale dimensies verbindt met het lokale niveau’, zei Morawiecki gisteren.

De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, Jacek Czaputowicz, is een gematigde centrumfiguur. Opvallend is ook de vervanging van minister van Milieu Jan Szyszko, die met de Commissie overhoop lag wegens houtkap in het oerbos van Bialowieza.

De timing van de herschikking was niet toevallig: direct na de eedaflegging van de nieuwe ministers nam Morawiecki het vliegtuig naar Brussel voor een diner met Commissievoorzitter Juncker.

‘Geen oorlog’

Ook Juncker probeert een klimaat van toenadering te creëren. Een mogelijke breuklijn tussen OostEuropa en de andere lidstaten beschouwt hij als het grootste risico voor de EU na de Brexit. ‘Wij zijn niet in oorlog met Polen’, zei hij aan de Duitse tvzender ARD. Hij wijst ook het idee af om vanaf 2020 de Europese cohesiefondsen voor armere lidstaten te koppelen aan respect voor de rechtsstaat, zoals Parijs en Berlijn suggereren.

Toch zou het naïef zijn te denken dat de Poolse regering plots de wetten zal terugschroeven die volgens de Commissie de onafhankelijkheid van de justitie in het gedrang brengen. ‘Onze posities op de belangrijke dossiers blijven onveranderd’, is te horen. Ook de Commissie heeft nog geen signalen opgevangen dat er inhoudelijke veranderingen op til zijn.

Zo blijft Polen zich samen met Hongarije verzetten tegen het voorstel van de Commissie om vluchtelingen onder de lidstaten te verdelen volgens een vaste verdeelsleutel. Juncker hoopt nog altijd op een consensus hierover, maar hij sluit een stemming bij gekwalificeerde meerderheid niet uit als die landen zich blijven verzetten.

‘Wij willen geen dogmatische of extremistische regering zijn’ MATEUSZ MORAWIECKI Premier van Polen