Alzheimer keiharde noot om te kraken
In het onderzoek naar medicijnen tegen alzheimer volgt de ene teleurstelling na de andere. Pfizer stopt er nu mee.
BRUSSEL I Tegen het jaar 2050 zullen er naar verwachting zo’n 100 miljoen mensen aan de ziekte van Alzheimer lijden. Hoewel er al heel veel geld en energie gestoken is in het onderzoek naar een medicijn tegen de ziekte, is er nog altijd geen middel waar patiënten vandaag of morgen écht iets aan hebben. Nu maakt Pfizer ook nog eens bekend dat het de handdoek in de ring werpt. De farmareus stopt zijn onderzoekslijn naar alzheimer en parkinson.
De voorbije jaren stapelden de tegenvallers zich op, bij Pfizer en bij andere grote farmabedrijven. Ze hebben medicijnen ontwikkeld tegen de eiwitophopingen die bij alzheimerpatiënten de normale werking van het brein verstoren. Er werden grote en dure studies mee opgezet, maar de middelen bleken uiteindelijk niet beter te werken dan neppillen.
Is er toch nog hoop voor patiënten en hun familieleden? ‘We willen hen geen valse hoop geven. Dat zou pas onethisch zijn’, zegt Danny D’Hul ster, medisch directeur bij Pfizer België. ‘Uit een analyse van wat er in onze pijplijn zit, moesten we besluiten dat die producten alzheimerpatiënten niet zullen helpen.’
‘Onderzoek kan falen, dat hoort er nu eenmaal bij. We zijn wel heel teleurgesteld, want alzheimer en parkinson zijn belangrijke aandoeningen met een hoge medisch nood.’ Kanker krijgt voorrang
Sebastiaan Engelborghs, professor neurowetenschappen aan de UAntwerpen en neuroloog aan het Antwerpse ziekenhuis ZNA, ziet in de recente mislukkingen in het farmaonderzoek naar alzheimer een bewijs dat de ziekte veel complexer is dan gedacht. ‘Er is meer fundamenteel onderzoek nodig, zodat we de aandoening beter begrijpen en nieuwe manieren ontdekken voor behandelingen. Dit is een opdracht voor onderzoeksinstituten en universiteiten, en dus ook voor de overheid.’
Engelborghs ziet met lede ogen aan dat de onderzoeksbudgetten voor alzheimer minder snel stijgen dan voor pakweg kanker. Ook ophalingen bij het grote publiek voor kankeronderzoek – denk aan Kom op tegen Kanker – zijn veel succesvoller dan voor alzheimer.
Pfizer plant overigens dezelfde verschuiving van budgetten: het geld dat vrijkomt door het stoppen van het alzheimeronderzoek zal deels naar de ontwikkeling van kankermedicijnen gaan. Het risico dat daaraan vast hangt, is kleiner dan bij investeringen rond alzheimer.
‘We willen alzheimerpatiënten geen valse hoop geven. Dat zou pas onethisch zijn’ DANNY D’HULSTER Medisch directeur Pfizer België
Vaccin tegen alzheimer
En toch hoeven patiënten niet te vrezen dat de overheid en farmabedrijven hen volledig loslaten. Via het Innovative Medicines Initiative, waarmee de Europese Unie farmabedrijven en academische instellingen in consortia samenbrengt om aan grote medische uitdagingen te werken, gaan er bijvoorbeeld miljoenen euro naar alzheimer. De ziekte is een prioriteit op de onderzoeksagenda.
Pfizer zelf zegt ook dat een deel van zijn alzheimerbudget naar een investeringsfonds gaat waarmee extern onderzoek naar de aandoening ondersteund kan worden, bijvoorbeeld in kleinere bedrijven die aan een veelbelovend middel werken.
Er zijn daarnaast nog altijd grote farmabedrijven die wél aan alzheimer blijven werken of er zelfs mee willen beginnen. Zo tast GlaxoSmithKline af of onderzoek naar vaccins zinvol is, al staat voorlopig niets vast.
Janssen Pharmaceutica blijft voort investeren in alzheimer. ‘Hoewel ook wij grote teleurstellingen achter de rug hebben. Alzheimer blijkt een van de moeilijkste ziektebeelden te zijn’, aldus Stef Heylen, chief operating officer Research and Development en managing director van de Belgische vestiging. Na een grote mislukte studie in 2012 veranderde het bedrijf het geweer van schouder. ‘Anders dan vroeger richten we ons niet meer op patiënten die al symptomen hebben van dementie. Wel op personen die al eiwitopstapelingen in de hersenen hebben maar er nog geen last van hebben.’
Er loopt op dit moment een grote studie met duizenden deelnemers. De hoop dat er binnen afzienbare tijd een doorbraak komt, is dus nog niet verloren.
Schadevergoeding Van Overtveldt belooft nog dit voorjaar Arcoregeling
Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (NVA) belooft nog dit voorjaar een regeling voor de 800.000 Arcocoöperanten. Arco was de financiële poot van de christelijke arbeidersbeweging die ten onder ging samen met de bank Dexia. In dit dossier zijn de christendemocraten dan ook vragende partij voor een snelle regeling.
Het Zomerakkoord bevatte het voornemen om een fonds van 600 miljoen euro op te richten. De vergoeding van de Arcocoöperanten wordt gekoppeld aan de privatisering van de Belfiusbank. Belfius legt 400 miljoen euro op tafel om zo bij zijn beursgang, die gepland is tussen april en juni, verlost te zijn van de lasten van Arco. 200 miljoen moet komen uit de vereffening van Arco en de bijdrage van Beweging.net. Als zeventig procent van de spaarders akkoord gaat, zullen ze zo’n 40 procent van hun geld terugzien.