Puigdemont voorgedragen als nieuwe minister-president
Het pas verkozen Catalaanse parlement, waar de separatisten de meeste zetels hebben, stevent af op een nieuwe confrontatie met Madrid.
BRUSSEL I Carles Puigdemont houdt van risico’s. Gisteren hield hij – vrij onverwachts – een toespraak in de Deense hoofdstad Kopenhagen. De kans was groot dat hij daar binnen de 24 uur zou worden opgepakt en aan de Spaanse politie zou worden uitgeleverd. Het Spaanse parket had immers aan het Spaanse Hooggerechtshof gevraagd om het Europese aanhoudingsmandaat opnieuw te activeren. Dat mandaat was op 5 december ingetrokken, toen de Spaanse rechter dacht dat hij de afgezette Catalaanse ministerpresident slechts voor kleinere misdrijven zou kunnen vervolgen. Hij ging er namelijk van uit dat de Belgische wet ‘rebellie’ niet als misdrijf kent.
Het was toen al te voorzien dat het Spaanse parket opnieuw achter Puigdemont zou gaan, zodra hij in een ander land zou opduiken.
Provocatie
Maar de rechter van het Spaanse Hooggerechtshof, Pablo LLarena, besliste gisteren dat hij niet zou ingaan op de vraag van het Spaanse parket. Llarena is, volgens de Spaanse media, van mening dat Puigdemont wilde provoceren en een arrestatie wilde uitlokken om snel in een Spaanse cel terecht te komen. Vanuit een woning in België is het voor Puigdemont onmogelijk om een rol te spelen in het Catalaanse parlement, achter de tralies in Spanje kan hij dat wél. Op 12 januari heeft het Hooggerechts hof namelijk beslist dat de drie verkozen separatistische politici die in een Spaanse cel in voorhechtenis zitten wegens rebellie, weliswaar niet mogen deelnemen aan de zittingen van het Catalaanse parlement, maar hun stem wel mogen delegeren. Zonder hen bij naam te noemen, vond de rechter dat die regeling niet gold voor de andere separatistische politici die van rebellie zijn beschuldigd en die naar België zijn gevlucht, met name Carles Puigdemont en vier andere politici.
Op dit moment komen de separatistische partijen drie stemmen tekort voor een meerderheid in het Catalaanse parlement. Mochten de gevluchte politici zich bij het Spaanse gerecht melden, dan zouden zij tijdens hun voorhechtenis een Catalaanse regering in de steigers kunnen zetten. Zij hoeven niet te wachten tot een van hen in een ander Europees land wordt opgepakt.
Hoe dan ook blijft het onduidelijk waarom het Spaanse Hooggerechtshof precies beslist heeft om Puigdemont ongemoeid te laten rondreizen. Vreest de rechter dat het imago van zijn land wordt besmeurd als de separatistische politicus voor de camera’s wordt opgepakt? Wil hij vermijden dat hij het aanhoudingsbevel weer zal moeten intrekken, als blijkt dat de Deense wetgeving net zo tolerant is als de Belgische?
In steen gebeiteld
Intussen proberen de separatistische partijen in het Catalaanse parlement de Spaanse regering er nog steeds van te over
tuigen dat de wetten niet in steen zijn gebeiteld. Gisteren heeft de parlementsvoorzitter, Roger Torrent, die tot de separatistische, linksrepublikeinse partij ERC behoort, Puigdemont voorgedragen als de kandidaatministerpresident van Catalonië.
Na de verkiezingen van 1 oktober hebben alleen de drie separatistische partijen in principe voldoende stemmen om een regering te vormen. Aangezien Puigdemonts partij bij de separatisten de meeste stemmen binnenhaalde, is hij (theoretisch) aan zet.
Mogelijk vreesde de Spaanse rechter dat Puigdemont door zijn verblijf in Denemarken een arrestatie wilde uitlokken om snel in een Spaanse cel terecht te komen. Van daaruit kan hij een rol spelen in Catalonië
Maar parlementsvoorzitter Torrent beseft dat er enkele problemen moeten worden opgelost, voor Puigdemont de eed als Catalaanse ministerpresident kan afleggen. Daarom heeft hij in een brief aan de Spaanse premier Mariano Rajoy gevraagd om over het heikele punt te praten.
De kans lijkt nihil dat de regering in Madrid een vergaderzaal zal reserveren voor zo’n gesprek. Afgelopen weekeinde zei de minister van Onderwijs en de voornaamste woordvoerder van de regering, Íñigo Méndez de Vigo, dat het Catalaanse parlement de regels moet volgen, die bepalen dat een ministerpresident alleen kan worden beëdigd als hij aanwezig is. Een eed die vanuit Brussel via Skype of Facetime in het Catalaanse parlement wordt gevolgd, behoort niet tot de mogelijkheden. Als de Catalaanse separatistische verkozenen niet buigen, dan zal artikel 155 – waarmee de Spaanse regering een deel van de bevoegdheden van de Catalaanse autoriteiten heeft overgenomen – in werking blijven, waarschuwde De Vigo.
Impasse
Sinds het Catalaanse parlement in september 2017 de weg naar de onafhankelijkheid inzette, is er veel gebeurd maar niets veranderd in de relatie tussen Madrid en Barcelona. Mocht er geen oplossing komen voor de huidige politieke impasse in Catalonië, dan is het mogelijk dat daar binnen twee maanden alweer verkiezingen worden georganiseerd. Het zou een wonder heten, mochten die dan wél een gamechanger zijn.