België bloedt harder dan Frankrijk
GENK ALWEER ZWAAR GETROFFEN
‘Toen Ford sloot, mocht ik hier beginnen. Ik had gehoopt tot aan mijn pensioen’
Het is amper vier uur in de namiddag, maar geen klant komt de Carrefour Hypermarkt in het Genkse shoppingcentrum Shopping 1 nog binnen. Een kassierster telt haar kassa na, al zijn het vooral haar eigen dagen die geteld zijn. Nog 156 om precies te zijn, want op 30 juni gaat de hypermarkt onherroepelijk dicht.
Anderhalf uur eerder heeft de directie aan de vakbonden meegedeeld dat bij Carrefour 1.233 van de 11.500 banen op de tocht staan. Vier hypermarkten worden kleiner, twee moeten de deuren sluiten: die van Genk en Angleur (zie
inzet). Volgens Carrefour zijn ze niet rendabel, en zullen ze dat ook niet meer worden.
‘Ik had vanochtend geen goed gevoel’, zegt Viviane Housen, die even voordien nog aan de kassa zat. ‘De bewaking kwam vroeger dan normaal. Toen wist ik al hoe laat het was. Daarna kwamen twee directieleden van Carrefour binnen. Ik dacht: het is voorbij.’
Klantvriendelijk
Haar voorgevoel kwam uit. Voor de 78 personeelsleden van de Genkse hypermarkt breken onzekere tijden aan. ‘Dit is een slag in ons gezicht’, zegt Mireille Maes, die al 33 jaar bij de supermarktketen werkt. Waarom de vestiging in Genk gesloten wordt, begrijpt ze net als veel collega’s niet. De hypermarkt is pas vier jaar geleden verhuisd naar een gloednieuwe locatie in het winkelcentrum. ‘En wij stonden bij Carrefour op de eerste plaats qua klantvriendelijkheid. Genk is een dorp. Ook al is dit een hypermarkt, wij kenden heel veel klanten.’
Veel personeelsleden stippen aan dat de hypermarkt best wel goed draaide, maar dat de hoge huur hen de das omdeed. Uitbater Wereldhave ontkent dat met klem. ‘De huur was zeker niet hoger dan wat elders gangbaar is. Ik denk dat het eerder Carrefour is dat een probleem heeft met zijn hypermarkten, door de scherpe concurrentie voor nonfood. Dat heeft een impact op de rentabiliteit’, zegt topman Kasper Deforche.
De problemen zijn inderdaad niet nieuw, en de nieuwe Franse directie liet al in november blijken dat er een reorganisatie aankwam. ‘Er was al maanden onzekerheid’, zucht Annemie Cardinaels van de zuivelafdeling. ‘Maar ze hebben ons eerst nog eens goed laten werken tijdens de kerstdagen.’
Wijsmaken
Veel hoop dat het tij nog keert, heeft het personeel niet. In 2010 stond de Genkse hypermarkt al eens op het dodenlijstje. ‘Toen hebben we met de nodige argumenten de beslissing teruggedraaid’, zegt Carine Meuwis van de socialistische vakbond. ‘Nu hebben ze hun huiswerk gemaakt. Laten we elkaar niets wijsmaken.’
Voor Genk is het een nieuwe opdoffer, beseft burgemeester Wim Dries (CD&V), die de getroffen werknemers moed komt inspreken. ‘De centrale van Langerlo, een Carrefour, een Delhaize en Ford Genk’, somt hij de sluitingen op.
Voor opvallend veel winkel
‘Er was al maanden onzekerheid. Maar ze hebben ons eerst nog eens goed laten werken tijdens de kerstdagen’ ANNEMIE CARDINAELS
‘Velda, Philips Hasselt, Ford Genk: dit is al mijn vierde sluiting. Maar ik blijf optimistisch’ MIEKE BERDEN
bedienden is het niet de eerste keer dat ze een sluiting te verwerken krijgen. ‘Het eerste wat ik dacht, was: alweer’, zegt een kassierster die anoniem wil blijven. Net als veel andere collega’s kwam ze naar Genk na de sluiting van een andere Carrefourvestiging.
‘Toen Ford sloot, mocht ik dadelijk hier beginnen’, zegt Anita Verbiest. ‘Ik had gedacht dat ik hier tot mijn pensioen zou werken. Nu moet ik weer op zoek, naar een job met weer andere collega’s.’
De 54jarige Mieke Berden spant de kroon. Haar carrière leest als een teloorgang van Limburgse arbeidsplaatsen. Ze werkte achtereenvolgens bij zetelfabrikant Velda in Opglabbeek, Philips Hasselt en Ford Genk. Allemaal bedrijven die sloten. ‘Het is dus al mijn vierde sluiting’, zegt ze. ‘Maar ik blijf optimistisch.’
Locomotief
Shoppers kijken verbaasd naar het veertigtal personeelsleden dat zich voor de ondertussen volledig gesloten Carrefour verzameld heeft. ‘Dit is een ramp. Straks kan het hele shoppingcentrum de deuren sluiten’, zegt Leo Hermans die hier elke twee weken met zijn vrouw komt winkelen.
‘We moeten daar niet flauw over doen: Carrefour is een locomotief in dit shoppingcenter’, zegt Deforche van uitbater Wereldhave. ‘Uiteraard zoeken we zo snel mogelijk een alternatief.’
Horecauitbater Gino Cammalileri zet een plateau met lege kopjes weg en gaat er even bij zitten. ‘Ik had al één brasserie, en na lang twijfelen heb ik een tweede geopend naast de Carrefour. Daarin heb ik 250.000 euro geïnvesteerd.’ Zes maanden geleden ging de Blokker op die verdieping dicht, nu volgt de Carrefour. ‘Maar ik ga niet panikeren. Ik ben een exmijnwerker en heb in 1989 de sluiting meegemaakt. Dit is al de zoveelste sluiting.’
BRUSSEL I De afslanking die de directie van Carrefour Belgium gisteren aankondigde, kwam alsnog aan als een koude douche nadat dinsdag in Frankrijk de indruk was gewekt dat het wel zou meevallen. In Frankrijk zullen 2.400 werknemers vrijwillig vertrekken. In België worden 1.233 mensen getroffen, maar Carrefour Frankrijk is qua omzet wel negen keer groter dan de Belgische organisatie.
‘Toen we dinsdag het Franse plan zagen, dachten we: oef, het valt nog mee. Voor België komt er wellicht een lightversie aan. Maar het tegendeel is waar’, reageerde Tom Van Droogenbroeck van de liberale ACLVB. ‘Dit hele plan is een verrassing’, zegt Jan De Weghe van de socialistische BBTK. Carrefour gaat twee hypermarkten sluiten en er vier verkleinen. In alle hypermarkten zal ‘efficiënter’ gewerkt worden, wat banen gaat kosten. Ook de hoofdzetel slankt af. In totaal worden 1.233 mensen getroffen, wan wie 180 op de hoofdzetel.
Van Droogenbroeck zegt dat het niet betekent dat 1.233 mensen hun baan verliezen. ‘Drie hypermarkten worden supermarkten. Iedereen die daar werkt, verandert van statuut. Hoeveel jobs bij de afslanking verdwijnen, weten we nog niet. We weten ook niet hoeveel mensen elders
binnen de groep aan de slag kunnen.’
De drie hypers die supers worden, zijn Brugge (StKruis), HaineSaintPierre (La Louvière) en Westerlo. Turnhout verkleint, maar blijft een hypermarkt. De verkleiningsoperatie treft 297 mensen. Twee hypermarkten gaan dicht: Genk (78 mensen) en Angleur (140 mensen).
Opvallend is dat verschillende van die winkels bij de vorige herstructurering al op het dodenlijstje stonden. Toen zouden normaal Genk, Brugge (StKruis) en HaineStPierre dichtgaan. Via het sociaal overleg werden ze alle drie gered, maar er werd wel geherstructureerd. In het nieuwe plan gaat Genk alsnog dicht. HaineStPierre en Brugge (StKruis) worden verkleind tot supermarkten.
Oude ziektes blijven
Bij de 43 hypermarkten die overblijven, verdwijnt naar schatting telkens een tiental mensen, vermoedt Jan De Weghe (BBTK). ‘De mensen weten niet wie getroffen wordt en dat veroorzaakt grote onrust. Neem de hoofdzetel. Men spreekt over 180 van de 1.000 mensen, maar nu vreest iedereen daar voor zijn job. Hetzelfde verhaal in alle hypermarkten die openblijven, maar het met minder mensen moeten doen. Het is normaal dat de reacties hard zijn.’
Gisternamiddag sloot spontaan een zevental winkels de deuren. De bonden gaan ervan uit dat de actie nog uitbreiding zal nemen. In het huidige plan blijft de naakte sluiting van verkooppunten beperkt tot twee, maar ze treft wel 10,7 procent van de 11.500 medewerkers. In 2010 trof de aankondiging nog 1.700 mensen, maar werd dat naderhand ‘beperkt’ tot 1.092 medewerkers. Het grootste plan dateert van 1993, toen 3.600 mensen getroffen werden. ‘Het is de derde herstructurering in tien jaar’, zegt De Weghe. Met de onuitgesproken boodschap: waarom zou het deze keer wel werken?
Volgens Carrefour zijn de besparingen nodig om te kunnen investeren in ecommer ce, digitalisering, huismerken, verse voeding en bio. Carrefour telt in België iets meer dan 80 eigen (grotere) verkooppunten. Zo’n 700, vaak kleinere winkels worden uitgebaat door zelfstandigen.
Carrefour heeft een lange weg te gaan als het Delhaize en Colruyt wil bijbenen inzake vers en bio. De vernieuwde Carrefourhypermarkten in Koksijde en Zemst tonen dat de groep weet hoe het moet. Die hypers zijn modern en uitgerust met digitale snufjes. Het grote probleem is dat het Carrefour aan middelen ontbreekt om fors te investeren. De financiële markten kijken naar vrije cashflow en minder naar de netheid van een winkel.
Als Carrefour het meent met zwaar in te zetten op vers en digitalisering, dan kan het die boodschap niet brengen in verouderde winkels. Doordat de keten ook al jaren niet groeit, maar marktaandeel verliest, heeft ze onvoldoende vers bloed kunnen aantrekken en blijft ze oude ziektes meesleuren. Waarnemers betwijfelen of het nieuwe saneringsplan deze problemen kan oplossen. Dat het geld voor de investeringen uit besparingen moet komen, suggereert dat het plan te weinig wordt voor een fundamentele bocht.
Carrefour België ontbeert de groei en de middelen om voluit te vernieuwen