NA DE ZWARTE NUL

In de vorm van een grote nul. Zo stelden de voor de gelegenheid in het zwart geklede personeelsleden van het Duitse ministerie van Financiën zich op bij het afscheid, na acht jaar, van hun minister, Wolfgang Schäuble (CDU). Die Schwarze Null staat symbool voor de onbuigzaamheid waarmee de 75jarige christendemocraat de rechte lijn van het begrotingsbeleid bewaakte, in eigen land en in de eurozone: de overheid moet, zoals elk huishouden, inkomsten en uitgaven in evenwicht houden. Niet voor niets heeft ‘Schuld’ in het Duits, net zoals in het Nederlands, de dubbele betekenis van (financieel) tekort en van (morele) tekortkoming.

Een tijdvak eindigde vorig jaar op 24 oktober toen Schäuble tot parlementsvoorzitter werd gekozen. Het nieuwe begint zodra de nieuwe Grote Coalitie in het zadel zit. Dan neemt de sociaaldemocraat Olaf Scholz het van hem over, tenzij de leden van zijn partij, beducht over de risico’s van een nieuwe regering onder Angela Merkel, daar nog een stokje voor steken.

Voor Europa maakt dat een wereld van verschil. In Duitsland twijfelen weinigen aan de noodzaak van budgettaire orthodoxie, maar zo spijkerhard als Schäuble zal het er niet meer aan toegaan. Op de financiële markten vertaalde zich dat gisteren in betere prijzen voor Italiaans en Spaans schuldpapier. De rente op hun obligaties komt dichter bij de Duitse te liggen. Het vertrouwen groeit dat ze, ondanks hun nog steeds grote deficits, niet in moeilijkheden zullen komen.

Met twee andere sociaaldemocraten op Buitenlandse Zaken en Werk ziet het ernaar uit dat het Duitse model verandert. De focus die jarenlang lag op kostenbeheersing, spaarzaamheid en flexibiliteit verschuift naar investeringen in infrastructuur, meer begrip voor de zwakkere leden van de eurogroep en betere arbeidsvoorwaarden. Het recente sociaal akkoord in de belangrijke metaalsector wijst in dezelfde richting. De compromisbereidheid overwon tegenstellingen die onoverbrugbaar leken.

Als Duitsland, haast tegen zijn natuur in, ervoor kiest om het geld meer te laten rollen, krijgt heel Europa meer zuurstof. Nu de beurzen het beste van een uitzonderlijke expansie achter de rug lijken te hebben, zou dat de economische motor toch op toerental kunnen houden. Het alternatief is vrijwel zeker een nieuwe schuldencrisis als de rente onverhoeds zou stijgen.

Politiek is de Franse president het gezicht van het nieuwe Europa dat in de steigers wordt gezet, meer dan de deemsterende Merkel. Maar nach wie vor blijft Duitsland de betaalmeester van de Europese Unie.

Veranderingen in het Duitse model maken voor Europa een wereld van verschil