‘Homo’s zijn niet bang genoeg voor soa’s’
Sinds medicatie ter preventie van hiv terugbetaald wordt, gebruiken homomannen minder vaak condooms. Werkt dat de verspreiding van soa’s in de hand? In de homogemeenschap woedt het debat.
BRUSSEL I Hij hoort het homo mannen uit zijn omgeving regel matig zeggen, zegt Johan Vanden berghe (34): dat ze medicatie nemen om zich tegen hiv te beschermen en ze daarom geen condoom meer willen gebruiken. ‘Als ze door onveilige seks andere soa’s zouden oplopen, kunnen die zogezegd met een spuitje of pil verholpen worden. Als arts vind ik dat zorgwekkend. Want ze houden er geen rekening mee dat bepaalde ziektes wel ernstig zijn en niet zo eenvoudig behandeld kunnen worden.’
Vandenberghe is gynaecoloog in een WestVlaams ziekenhuis en is zelf homo. Hij maakt zich zor gen over de gevolgen van PrEP, of pre exposure profylaxis: hivme dicatie die gezonde personen krij gen waardoor hun risico op een hivinfectie bij onbeschermde seks sterk vermindert. Sinds juni 2017 wordt PrEP door de ziekte verzekering terugbetaald. Homo mannen zijn de belangrijkste doelgroep. Een op de twintig van hen is besmet met hiv.
Resistente gonorroe
Vandenberghe is niet gekant tegen PrEP. ‘Maar het gevaar is dat homomannen daardoor het risico van onveilige seks onderschatten. Bijvoorbeeld als ze naar grote events gaan voor homomannen uit binnen en buitenland. Daar hebben veel mannen onveilige seks.’
Vandenberghe denkt onder meer aan het risico om gonorroe op te lopen. Van die bacterie zijn in het buitenland resistente stammen ontdekt die niet of moeilijk behandelbaar zijn. Vorige zomer meldden experts dat het een kwestie van tijd is vooraleer de resistente stammen in ons land de kop opsteken. ‘Veel homomannen lijken ook niet te beseffen dat het HPVvirus mond en keelkanker en anuskanker kan veroorzaken. PrEP wordt wel terugbetaald, het HPVvaccin voor jongens voorlopig niet.’
De discussie over PrEP leeft sterk in de homogemeenschap. Dankzij PrEP zijn er minder nieuwe hivinfecties, maar hoe groot is de collateral damage onder de vorm van andere soa’s doordat er minder condooms worden gebruikt?
Tim Devriese (29) behoort in die discussie tot de grote voorstanders van PrEP. Hij is een van de eerste homomannen die vorig jaar PrEP kregen (De Standaard
juli 2017). ‘Het condoomgebruik onder homomannen is door PrEP gedaald. Maar we moeten de collateral damage niet dramatiseren. Degenen die de medicatie krijgen, worden goed opgevolgd. Ik ga elke drie maanden op controle en laat me daarbij ook op soa’s testen. In die zin is mijn seksuele gezondheid erop vooruitgegaan.’
Condoommoeheid
‘PrEP maakt een seksuele realpolitik mogelijk. Als ik nu een keertje geen condoom gebruik of hem vergeet, ben ik minder bang dan vroeger. Maar ik weet natuurlijk wel dat seks zonder condoom op een feestje in een darkroom een groot risico op soa’s inhoudt.’
Sommige soa’s zitten al jaren in de lift, zoals gonorroe, syfilis en chlamydia. Vorige zomer was er in verschillende Europese landen – ook in België – een uitbraak van hepatitis A onder homomannen. Artsen wijten de verspreiding van soa’s aan een ‘condoommoeheid’ en minder angst voor hiv omdat het virus geen doodvonnis meer betekent.
Onder de radar
Volgens Eric Florence, hoofd van de hiv/soakliniek aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen, nam het aantal soa’s niet plotseling toe door de terugbetaling van PrEP. ‘Onder de homomannen die PrEP vragen, komen soa’s vaker voor’, zegt Florence. ‘Door PrEP bereiken we een groep die vroeger onder de radar bleef. Het geeft ons de mogelijkheid om de leden van die groep te behandelen, ze op te volgen en met hen in gesprek te gaan over hun gedrag: hoe is het zover gekomen dat ze een soa hebben opgelopen? Waren er bijvoorbeeld drugs in het spel?’
‘Behalve de groep PrEPgebruikers die haar goede of slechte condoomgebruik niet aanpast, zijn er mannen die toegeven dat ze door de medicatie minder condooms gebruiken. We blijven erop hameren dat condoomgebruik belangrijk is en dat de medicatie maar een onderdeel is van het ruimere pakket om hiv en andere soa’s te voorkomen.’
Er volgt een kritische evaluatie van PrEP en de impact op de verspreiding van soa’s, zegt Florence. Maar daarvoor is het nu, geen acht maanden sinds de terugbetaling, te vroeg.
‘Als ik een keer geen condoom gebruik, ben ik minder bang. Maar ik weet wel dat seks zonder condoom op een feestje een groot risico op soa’s inhoudt’
TIM DEVRIESE
‘We hameren erop dat condoomgebruik belangrijk is en dat de medicatie maar een deel is van het pakket om hiv en andere soa’s te voorkomen’
ERIC FLORENCE
Instituut Tropische Geneeskunde