Zijlstra valt over datsja
Halbe Zijlstra heeft zijn ontslag als Nederlands minister van Buitenlandse Zaken ingediend. Zijn verzonnen verhaal over zijn verblijf op Poetins buitenverblijf tastte de geloofwaardigheid van de regering aan.
BRUSSEL I Halbe Zijlstra gold als een van de meest veelbelovende politici van de liberale VVD, maar hij nam gisteren al ontslag, amper vier maanden nadat hij beëdigd was als minister van Buitenlandse Zaken. Het verhaal dat hij verzonnen had over zijn verblijf op de datsja van de Russische president Vladimir Poetin heeft hem de das omgedaan.
Toen hij zijn ontslag aankondigde, bekende Zijlstra dat dit met voorsprong de grootste fout is in zijn politieke bestaan. ‘Nederland verdient een minister van Buitenlandse Zaken die boven elke twijfel verheven is’, zei hij.
De minister van Buitenlandse Zaken was in twee dagen tijd een schertsfiguur geworden. Op Twitter passeerden foto’s van historische gebeurtenissen met Zijlstra erbij. Hij zat naast Stalin, hij kroop op de auto van John Kennedy. ‘Met een fantast als minister van Buitenlandse Zaken staan we internationaal voor gek’, schreef columnist Bert Wagendorp in de Volkskrant, die met haar publicaties de basis heeft gelegd voor zijn ontslag.
In 2016 had Zijlstra op een VVDcongres verteld dat hij als medewerker van een voormalige topman van het Nederlandse oliebedrijf Shell een bezoek had gebracht aan de datsja van Vladimir Poetin. Hij beweerde dat hij in een aangrenzende kamer hoorde dat Poetin naar GrootRusland verlangde, een gebied dat ook WitRusland, Oekraïne en de Baltische staten bevatte. Zijlstra gebruikte de anekdote op het partijcongres om aan te tonen dat Rusland een agressieve expansiepolitiek voerde en dat de kans groot was dat er een oorlog zou uitbreken.
Zijn verhaal hing als los zand aan elkaar. Eerst raakte bekend dat hij nooit op de datsja van Poetin was geweest. Om zich te verdedigen, vertelde Zijlstra dat hij het verhaal naar zich toe had getrokken om de persoon te beschermen die wél bij Poetin op bezoek was geweest en die hem het verhaal achteraf had verteld.
Niet ter discussie
Premier en partijgenoot Mark Rutte tilde niet zo zwaar aan de zaak. Hij was van mening dat Zijl stra niet moest worden afgerekend op dat leugentje omdat hij een bron wilde beschermen. ‘De inhoud van het verhaal staat niet ter discussie’, zei Rutte eergisteren nog.
Maar gisteren werd duidelijk dat Zijlstra het verhaal van zijn goede bron – een topman van het olieconcern Shell – verkeerd had geïnterpreteerd. Dat bleek uit de email die Jeroen van der Veer aan de Volkskrant had geschreven. Poetin verwees in het gesprek over GrootRusland naar het verleden, schreef Van der Veer. En: ‘De interpretatie in agressieve zin is niet aan mij noch aan mijn woordgebruik’.
Aandikken
Halbe Zijlstra vertelde in 2016 dus een verhaal dat hem politiek beter uitkwam, maar dat toch ver van de waarheid stond. Het was, wat hem betreft, nooit de bedoeling dat het een eigen leven ging leiden. Maar toen hij als noviet inzake buitenlands beleid minister van Buitenlandse Zaken werd, hebben enkele partijleden het verhaal dat hij op Poetins datsja was, verspreid om zijn internationale ervaring aan te dikken.
‘Toen het verhaal speelde, heb ik het weggeduwd’, zei Zijlstra in de Volkskrant. Maar toen was zijn geloofwaardigheid al aangetast, net als die van de regering. Hoe zou zij een campagne kunnen voeren tegen nepnieuws als een van haar ministers liegt? Hoe zou ze kunnen beweren dat de Russen fake news over de gecrashte MH17 verspreiden als de minister van Buitenlandse Zaken een verhaal over Poetin verzint?
Normaal zou Zijlstra vandaag de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, in Moskou bezoeken. Die ontmoeting gaat niet door.
Hoe kan de regering beweren dat de Russen fake news over de MH17 verspreiden
als Zijlstra een verhaal over Poetin verzint?