Tijd voor een wet-Carrefour
Vakbonden, werkgevers en de regeringMichel roepen in koor dat de spelregels bij collectief ontslag – de ‘wetRenault’ – aan bijsturing toe zijn. Dat werd twee jaar geleden, bij de sluiting van Caterpillar in Gosselies, ook al gezegd.
10 maart 1997:
De directie en de vakbonden bij de warenhuisgroep Carrefour zijn deze maand begonnen aan het sociaal overleg over een ingrijpende bedrijfsherstructurering. Daarbij zouden 1.200 werknemers hun baan verliezen. Dat overleg dreigt een marathon van enkele maanden te worden. Eerst moet de directie van Carrefour haar plannen in detail toelichten en mogen de vakbonden vragen stellen. Daarna mogen de bonden alternatieven voor de ontslagen op tafel leggen. Pas daarna komen er onderhandelingen over de ontslagvoorwaarden, zoals de opzegvergoeding.
Die werkwijze staat beschreven in de ‘wetRenault’. Die was in 1998 het antwoord van de Belgische politiek op de brutale sluiting van de autofabriek van Renault in Vilvoorde, in 1997.
90 dagen
De wetRenault – gisteren precies twintig jaar oud – is rijp voor een vernieuwingsbeurt. Daarover zijn vakbonden, werkgevers en de federale minister van Werk, Kris Peeters (CD&V), het eens. Maar over de inhoud van die opfrisbeurt is er geen eensgezindheid. Een van de pijnpunten is de lange duur van de procedure.
Gemiddeld duurt het 90 dagen om een nadat bekendgemaakt is dat de fabriek dichtgaat. dossier van collectief ontslag af te ronden. Dat blijkt ook uit een rapport van de federale overheidsdienst Werk. Soms gaat het snel: vorig jaar werd een vijfde van de dossiers binnen de maand afgerond. Maar vaak gaat het traag: een kwart van de 62 bedrijfsdossiers uit 2017 nam meer dan 120 dagen in beslag.
Al die tijd leven de betrokken werknemers in onzekerheid. Verlies ik mijn job of mag ik blijven? Kan ik met brugpensioen? Wanneer is mijn laatste werkdag? Hoe hoog is mijn opzegvergoeding? Moet ik een andere job zoeken – en hoe ga ik die vinden? Volgens de werkgeversfederaties weegt dat negatieve klimaat op de productiviteit van het bedrijf. Zij pleiten voor een soepelere en snellere aanpak.
Het Verbond van Belgische Ondernemingen wil meer nadruk leggen op de hertewerkstelling, op maatregelen die de ontslagen werknemers meer kansen geven op een nieuwe job, zoals outplacementbegeleiding en beroepsopleiding. Zij verwijten de bonden vooral voor hoge ontslagvergoedingen te gaan.
Volgens de vakbonden is een lange overlegronde juist positief, omdat het hen de tijd geeft alternatieven uit te werken voor de botte ontslagbijl. Zo kan er collectieve arbeidsherverdeling op tafel worden gelegd.
Alternatieven
Het socialistische ABVV verwijt de werkgevers niet voldoende open te staan voor die alternatieven en halsstarrig vast te houden aan het eigen plan, en het eigen gelijk.
Als er echte onderhandelingen mogelijk zijn, doet dat het aangekondigde jobverlies globaal met 7 procent dalen, zegt het ABVV ook. Dat lijkt niet veel, maar vorig jaar hadden op die manier in theorie 260 van de 3.800 aangekondigde ontslagen vermeden kunnen worden.
Het succes van de wetRenault is erg ongelijk. Soms worden er veel jobs gered, zoals in 2014 bij Delhaize, toen de oorspronkelijke 2.500 ontslagen werden teruggebracht naar 1.800. Soms is de impact nul. Zo heeft de wetRenault de sluiting van Ford Genk niet kunnen tegenhouden.
Het ABVV wijst erop dat de huidige regels hele groepen werknemers in de kou laten staan, zoals wie een tijdelijk of een uitzendcontract heeft. Die werknemers maken geen aanspraak op het sociaal plan dat geldt voor de vaste werknemers. Dat moet veranderen, vindt de socialistische bond.
Hetzelfde geldt voor het personeel van onderaannemers. Die worden niet betrokken bij het overleg over een herstructurering bij hun opdrachtgever. Daar komt misschien verandering in: op dit punt wil minister Peeters de vakbond tegemoetkomen. Peeters vindt dat bedrijven moeten nagaan wat de impact van de herstructurering is voor hun directe onderaannemers en voorstellen moeten doen om die impact op te vangen.
Het succes van de wetRenault is erg ongelijk. Soms worden er veel jobs gered, soms is de impact nul
Herschrijven
De minister van Werk wil de wetRenault in die zin herschrijven en heeft zijn voorstel op tafel gelegd bij de sociale partners in de Nationale Arbeidsraad. Alleen, hij deed dat al eind 2016, na de aangekondigde sluiting van Caterpillar in Gosselies. Toen al was het ‘tijd voor een nieuwe wetRenault’. Tot nu heeft het overleg in de Nationale Arbeidsraad niets opgeleverd. Vorige week heeft Peeters in het parlement toegegeven dat ‘de tijd dringt’.