‘Er zit maar één ding op: nog beter worden’
Boekenvakorganisatie Boek.be maakte de cijfers van de Vlaamse boekenverkoop in 2017 bekend. De markt krimpt zowel qua omzet (1,5 procent) als qua afzet (3 procent). Het marktaandeel van ketens als Standaard Boekhandel, de onafhankelijke boekhandels en de supermarkten daalt. De opmerkelijke stijger is de online boekenverkoop, met Bol.com als sterkste speler.
Wat concludeert een onafhankelijk boekhandelaar uit deze cijfers?
‘Mijn eerste reactie is treurnis. Als ik zie welke de bestverkochte boeken zijn … Dat is grotendeels een clichélijst van makkelijke en evidente titels. Er zijn zoveel goede boeken die niet in de kijker staan en niet vlot tot bij de lezer geraken.’
‘De omzet van de zelfstandige boekhandels loopt terug, lees ik. We zitten nu op 4,1 procent marktaandeel. Maar in de winkel gaat het goed. Zelfstandige boekhandelaars werken hard, proberen er iets van te maken en worden daar ook voor beloond door de klanten, dat is een ervaring die ik heel duidelijk heb. Maar daarmee alleen red je het niet. Je hebt meer omzet nodig. Het verlies is het gevolg van de schaalvergroting van bibliotheken, scholen, hogescholen en universiteiten. Zo worden hun aanbestedingen veel te groot voor de lokale boekhandel. Hier in Gent gaat het hele aankoopbudget van de bibliotheek De Krook, 1 miljoen euro, bijvoorbeeld, naar Standaard Boekhandel. Zo wordt het straks wel heel moeilijk: je krimpt, het speelterrein wordt steeds kleiner en het landschap verschraalt. Als de beleidsmakers de kwaliteit willen koesteren die er nu nog is, zouden ze daar toch oog moeten voor hebben.’
Vormt het succes van Bol.com een bedreiging?
‘Bol.com zijn geen amateurs, de leveringssnelheid is soms spectaculair, ze hebben een breed assortiment. Maar ik denk dat de schade voor de zelfstandige boekhandels nog meevalt. We hebben één verweermiddel en dat is kwaliteit: een leuke plek, een persoonlijke relatie met de klant, advies op maat, een goede voorraad, een goede ontvangst, bereid zijn om dingen op te zoeken …’
‘Ik denk dat een keten als Standaard Boekhandel verhoudingsgewijs meer last heeft van de concurrentie van Bol.com. Als je de lijst van de meest verkochte boeken bekijkt, dan zijn dat ook de boeken waar Standaard Boekhandel het moet van hebben, het zijn titels die klanten doorgaans niet in een onafhankelijke boekhandel komen zoeken. Je moet je onderscheiden, er moet iets te ontdekken vallen in je boekhandel. Alleen met de vanzelfsprekende titels kom je er niet. Je moet lezers een goede reden geven om een boekhandel te bezoeken in plaats van online te winkelen.’
Hoe valt het tij te keren?
‘Voor de zelfstandige boekhandel is dat duidelijk: streven naar een nog hogere kwaliteit en de omzet buiten de winkel, via scholen bibliotheken en instituten, proberen te vergroten. De ketens hebben mijns inziens evenveel werk: zij moeten zichzelf vernieuwen.’