Onder nul
Roman De nieuwe Isabel Allende is een liefdesroman, roadnovel en whodunit in één. Maar dat betekent nog niet dat het spannend is.
‘Midden in de winter begreep ik eindelijk dat er in mij een onoverwinnelijke zomer huisde.’ Dit optimistische citaat van Albert Camus had alles om een positivo als Isabel Allende te bekoren. Het werd prompt ingezet als motto en slotzin in De winter voorbij en het is meteen ook de sterkste zin van het boek. De winter uit de ti tel staat voor de eenzaamheid waar haar personages onder gebukt gaan, maar ook met de wereld als geheel is het droevig gesteld: terro risme, de vluchtelingencrisis en – last but not least – Donald Trump, ‘het ergste wat een land kan overkomen’. Maar er is hoop. Na die politieke winter komt de dooi en breekt de zomer weer aan, daar is Allende van overtuigd. Die optimistische ingesteldheid heeft de Chileense bestsellerauteur bepaald geen windeieren gelegd. Sinds het monstersucces van Het huis van de geesten in 1982 zijn er bijna 70 miljoen exemplaren van haar romans over de toonbank gegaan. Ze is de meest gelezen Spaanstalige schrijfster ter wereld.
Uiteraard is het in deze jongste hartje winter. New York wordt geteisterd door een sneeuwstorm en ook in het liefdesleven van de personages is de temperatuur onder nul gezakt. Op het eerste gezicht hebben Lucía en Richard weinig met elkaar gemeen, behalve dat ze allebei eenzame zielen zijn. De levenslustige Chileense en de doemdenkende controlefreak zijn niet meer van de jongsten, gaan gebukt onder een traumatisch verleden en zijn doodsbang voor een eenzame oude dag. Tussen die twee zielenpieten zal niettemin iets moois opbloeien. Evelyn Ortega, een jonge Guatemalteekse, speelt de rol van katalysator. Deze illegale huishoudhulp heeft on gevraagd de auto van haar werkgevers geleend en wordt door Richard aangereden. In de kofferbak blijkt zich een lijk te bevinden, dat nodig moet worden gedumpt. Vanaf dat moment verandert de roman in een halve roadnovel, die met een slakkengangetje naar de ontknoping tuft. De drie hebben namelijk voortdurend last van opspelende herinneringen, wat het tempo niet ten goede komt.
De vervolgde medemens
Lucía, Richard en Evelyn zijn immigranten, zoals de schrijfster zelf. Trump heeft de verkiezingen nog niet gewonnen, maar als gevolg van zijn ‘walgelijke verkiezingscampagne’ heerst er wel al een ijzig klimaat ten aanzien van latino’s. Dankzij Lucía heeft Allende een mooi excuus om uitgebreid terug te keren naar haar geboorteland. De voorgeschiedenis van de JoodsEuropese Richard voert ons naar het Lissabon van 1940 en het Brazilië van president João Goulart, en met Evelyn wordt de recente geschiedenis van Guatemala aangesneden. De getraumatiseerde jonge vrouw is een van die talloze kinderen van naar de VS geëmigreerde ouders die door gewelddadige bendes worden geterroriseerd en daarom koers zetten naar het Beloofde Land.
Allende neemt het op voor de vervolgde medemens in het algemeen en voor illegale immigranten in het bijzonder, maar ze heeft vooral te doen met de tienduizenden alleenstaande kinderen die de levensgevaarlijke tocht naar de VS ondernemen. ‘Niemand in dit leven is illegaal, we hebben allemaal het recht om te leven op deze aarde’, vindt de au teur. Op zich is dat heel nobel, maar het verhaal van die onfortuinlijke minderjarigen staat oneindig veel compacter en aangrijpender opgetekend in Vertel me het einde van de Mexicaanse Valeria Luiselli. Bovendien krijg je bij Allende behalve de politieke geschiedenis ook nog eens alle echtscheidingen, scheve schaatsen, verkrachtingen, ziekten en andere privéperikelen van de personages door de strot geramd.
Esoterische apotheose
Hun odyssee eindigt met een esoterische apotheose waar de ongeloofwaardigheid vanaf spat. Er waren nogal wat geesten rond, iedereen krijgt boodschappen uit het hiernamaals en er komt een hele stoet sjamanen, priesteressen en natuurgenezers voorbij. Een belangrijke rol is weggelegd voor Ixchel, de jaguargodin van de Maya’s. De lezer krijgt nuttige wenken mee voor een vlekkeloze reis naar de andere wereld, want behalve de bestverkopende is Allende ook de bijgelovigste schrijfster ter wereld. Bij haar draait alles om energieën en aura’s, karma en reïncarnatie, al mag ‘de bindende kracht van de liefde’ natuurlijk evenmin worden onderschat.
De winter voorbij is een typische Allende, en dat betekent simplistische redenaties, doorzichtige metaforen, versleten clichés en een voorspelbare, zoetelijke ontknoping. Haar jongste is een liefdesroman, roadnovel en whodunit in één, maar spannend wil het op geen enkel moment worden. Het verhaal is driehonderd pagina’s lang niet vooruit te branden en in de epiloog wordt alles plots in een vloek en een zucht afgeraffeld. En passant worden illegale migranten nog even aangepord om het recht in eigen handen te nemen, want: ‘De wet is wreed en justitie is blind’. Allendes drieëntwintigste roman is uitstekend voer voor lezers met een romantische inborst en een grenzeloos geduld, die geen moeite hebben met stereotypen, ongeïnspireerd gebabbel en een obligaat happy end.
Behalve de bestverkopende is Allende ook de bijgelovigste schrijfster ter wereld