Kassiersters vechten tegen windmolens
I Met een boycotactie van de selfscankassa’s proberen de werkneemsters bij Carrefour in Bergen hun job te redden. Dat zal niet lukken. Technologische vooruitgang laat zich niet indijken.
BRUSSEL I ‘Boycot de selfscankassa’s! Ze betekenen de dood van de kassiersters.’ Die oproep was gisteren te lezen op sociale media en in de Carrefourhypermarkt van Bergen plakte het personeel de ‘automatische’ kassa’s af met tape – om ze onbruikbaar te maken.
De symbolische protestactie kon op begrip rekenen bij de klanten, zeiden de vakbonden. Maar de directie van Carrefour zag dat anders. ‘De klanten verliezen zo meer tijd en dreigen hun inkopen bij de concurrentie te doen’, aldus Carrefourwoordvoerder Baptiste van Outryve.
Volgens Van Outryve neemt het succes van de selfscan sterk toe. ‘Het gebruik is in drie jaar verdubbeld en we zijn op weg naar een situatie waarbij een meerderheid van de klanten er een beroep op doet.’
Tegengestelde belangen
Het protest in de Carrefour van Bergen is een mooi voorbeeld van de tegengestelde belangen van personeel en klanten. Voor de klanten zijn – behalve de prijs en de vers heid van de producten – vooral comfort en snelheid cruciaal. Voor hen zijn technologische vooruitgang en automatisering dus een pluspunt. Voor de kassiersters, die niet meer zo talrijk nodig zijn, is het een achteruitgang.
Tegelijkertijd is dit een interessant voorbeeld van de zoektocht van de vakbonden naar alternatieve protestacties, zonder meteen naar het stakingswapen te moeten grijpen. Die zoektocht verloopt vaak erg moeizaam. Zo lukt het maar niet om bij het openbaar vervoer een geslaagde betaalstaking te houden, waarbij de klanten gratis mogen meerijden. Je eigen werkgever treffen zonder over te gaan tot sabotage – een strafbaar feit –, is niet zo vanzelfsprekend.
Het is evenmin eenvoudig om solidariteit te verkrijgen in de buitenwereld. In het recente verleden bleven oproepen tot maatschappelijk verzet en de boycot van een harteloze werkgever zonder succes. Het meest illustere voorbeeld was de totaal mislukte boycot van Renaultwagens na de botte sluiting van de autofabriek in Vilvoorde, in 1997.
Luddisme
Met hun actie tegen het selfscannen schrijven de kassiersters van Carrefour zich bij in een historische verzetsbeweging tegen technologische vernieuwing en automatisering en de bijbehorende vrees voor jobverlies. Dat verzet is eeuwenoud en gaat terug tot het zogenaamde Luddisme, genoemd naar ene Ned Ludd. Hij was een Engelse arbeider die in 1779 twee weefgetouwen zou hebben vernield als aanklacht te gen de verdringing van de thuiswerkende wevers door machines in de opkomende textielindustrie.
De Luddieten zijn het symbool geworden van de sociale strijd tegen de impact van technologische vernieuwing. Een verloren strijd, want niets heeft de industriali
Solidariteit verkrijgen in de buitenwereld is niet eenvoudig. Dat bewees de totaal mislukte boycot van Renaultwagens na de sluiting in Vilvoorde
sering kunnen tegenhouden – en de geschiedenis leert dat er uit die economische groei ook sociale welvaart is voortgekomen.
De stoommachines in de weverijen en de assemblageband in de autofabrieken van Ford zijn vandaag vervangen door multifunctionele robots en computersoftware. Daardoor zijn de klassieke loketdiensten van de banken vervangen door geldautomaten en elektronisch thuisbankieren. En daardoor zijn ook veel middengeschoolde jobs weggevallen (maar tegelijk zijn er veel hoger geschoolde jobs bijgekomen).
Die trend is onomkeerbaar. De vakbonden bij Carrefour zullen de toename van het aantal winkelende klanten met selfscanners niet kunnen tegenhouden. Die kassa’s zijn trouwens niet het echte probleem bij Carrefour, wél de matige verkoopcijfers. Die zullen niet verdwijnen door de selfscan af te schaffen.