We mogen meer verwachten van politici
Naar aanleiding van het opiniestuk van David Van Reybrouck en Claudia Chwalisz over Europese burgerdialoog (DS 14 februari), vroeg Steven Van Hecke zich af waarom beleidsmakers verworven macht zouden afstaan (DS 15 februari). Hij beargumenteerde dat democratische verkiezingen politici legitimeren om eigen plannen te ontrollen (de kiezer heeft er immers voor gekozen). De redenering luidt dat zij bijgevolg geen boodschap hebben aan inbreng van burgers. Burgerparticipatie is dan ongeloofwaardig en gaat beter op de schop. Dit terwijl de – ontegensprekelijke – legitimiteit van democratische verkiezingen op zich niets zegt over de potentie van wat zich erna kan aandienen.
Ook als we aannemen dat verkozenen legitimiteit hebben om eigen ideeën te implementeren, zijn er wel degelijk redenen te bedenken waarom ook zij beter macht afstaan aan de burgers. Zo is er het argument dat politici niet zonder de expertise kunnen die burgers opdoen in hun dagelijkse omgang met het beleid. Burgerparticipatie zou op die manier lonen omdat het tot betere beslissingen leidt.
Een ander argument gaat ervan uit dat de keuze die kiezers op voorhand hebben helemaal niet zo duidelijk is, omdat niemand kan voorspellen wat er zich in de komende legislatuur zal aanbieden. Daarom kunnen beleidsmakers hun legitimiteit vergroten door tussen verkiezingen in af te tasten waarvoor er een draagvlak is. Nog een ander argument stelt dat burgers door beleidsparticipatie betere burgers worden, omdat ze leren van inzichten en ervaringen van diegenen die niet hun leefwereld of ervaring delen.
Als we mogen verwachten dat politici betere beslissingen willen nemen, gedragen beleid willen voeren en burgerschap willen stimuleren, moeten we verder durven te kijken dan het loutere feit dat politici al verkozen zijn. Zodat er nagedacht wordt waarom burgers juist wel of juist niet de expertise kunnen aanbrengen die complementair is aan wat politici en hun omkadering zelf kunnen verzamelen. Zodat er beargumenteerd wordt waarom verkiezingen al dan niet volstaan om beleid voor de tijd van een legislatuur te legitimeren. Zodat er onderzocht kan worden of en hoe participatie betere burgers baart. En waar burgerparticipatie loont, is het legitiem om te verwachten dat macht wordt afgestaan.
Als we daarentegen niet meer mogen verwachten dan dat het politici vooral te doen is om de eigen zegeningen, dan is burgerparticipatie inderdaad bij voorbaat naïef. Maar dan is de representatieve democratie dat ook.