Splitsing BHV halveerde Franstalige stemmen

De splitsing van de kieskring BrusselHalleVilvoorde halveerde het aantal stemmen voor de Franstaligen. In de faciliteitengemeenten stemt wel nog tot drie kwart Franstalig, vooral voor de MR.

Dat het aantal stemmen voor de Franstalige partijen een duik zou nemen, na de splitsing van BHV, lag voor de hand. Sinds 2014 kunnen alleen Franstaligen in de faciliteitengemeenten in de Rand nog voor de kopstukken op de Brusselse lijsten stemmen. Een Vivesstudie van Bart Maddens en GertJan Put brengt de verdeling nu gedetailleerd in kaart.

Zij zien een halvering van de stemmen voor de Franstalige partijen. Althans in het arrondissement HalleVilvoorde. Een eenopeenvergelijking met de verkiezingen van 2010 is moeilijk, omdat de grenzen van de kieskringen niet precies overeenkomen. Maar in dat arrondissement stemde in 2010 een op de vijf (21,2 procent) voor een Franstalige lijst. In 2014 was dat nog maar 9,2 procent.

Dat is in de eerste plaats een ‘mechanisch effect’ van de splitsing van BHV. Vroeger konden kopstukken als Joëlle Milquet (CDH), Laurette Onkelinx (PS) en Olivier Maingain (FDF) in heel BHV stemmen ronselen. Nu moeten de kiezers in de faciliteitengemeenten kiezen tussen een stem voor een Brusselse lijst of voor een VlaamsBrabantse. FDF (nu verveld tot Défi) was in 2014 de enige Franstalige partij die een lijst voor VlaamsBrabant indiende. De andere Franstalige partijen deden die moeite niet meer. Het is zo goed als uitgesloten dat ze in Vlaanderen voldoende stemmen halen om een Kamerzetel in de wacht te slepen. ‘Franstalige kiezers die geen aansluiting hadden met FDF moesten dus op een Vlaamse lijst stemmen of stemden niet’, zegt onderzoeker GertJan Put.

Drie vierde Franstalig

In de hele Vlaamse Rand stemde bij de federale verkiezingen van 2014 14,5 procent op een Franstalige lijst. In de faciliteitengemeenten, waar men dus op de Brusselse kopstukken kan stemmen, piekt dat naar 62,4 procent. De MR steekt met kop en schouders boven de andere partijen uit.

In Linkebeek en Kraainem is de electorale verfransing het sterkst. Tot drie vierde van de kiezers stemt daar op een Franstalige lijst in Brussel. In gemeenten als Asse, Merchtem en Meise – waar FDF in 2014 dan de enige keuze was – wordt amper nog Franstalig ge

‘Symbolisch is het interessant om als Vlaamse partij in Brussel Hoofdstad een zetel binnen te halen, maar het wordt kantje boord’

GERTJAN PUT

Onderzoeker Vives

stemd. Voor die partij zijn dat ook weggegooide stemmen. Toch is Défi vastberaden, er zal opnieuw een VlaamsBrabantse lijst komen. ‘Dat is een princiepskwestie voor ons’, zegt Sophie Rohonyi, de partijverantwoordelijke voor de Brusselse Rand. ‘Wij willen de Franstaligen in de Rand de kans geven om voor een Franstalige partij te stemmen, net zoals het vroeger was. Zelfs al weten we dat de kans heel erg klein is dat we een zetel binnenhalen.’

Symbool voor NVA

Omgekeerd is het sinds de splitsing van BHV zo goed als onmogelijk om vanuit Brussel een Vlaamse Kamerzetel te veroveren. Of toch niet? Bij NVA en Vlaams Belang stemde in 2014 respectievelijk 23,5 en 32 procent op de Brusselse Kamerlijst van de partij. Toch zijn ook dat in theorie verloren stemmen. ‘Het is niet onmogelijk om over de drempel te gaan. In de laatste peilingen doet NVA het erg goed in Brussel. De partij zou haar Vlaamsgezinde kiezers in de faciliteitengemeenten kunnen oproepen om op hun Brusselse lijst te stemmen’, zegt Put. Die kiezers kunnen natuurlijk maar één keer gaan stemmen: ofwel op de Brusselse Kamerlijst ofwel op de VlaamsBrabantse. De partijen zullen dus moeten afwegen welke zetels hen het liefst zijn. ‘Symbolisch is het misschien interessanter om als Vlaamse partij in Brussel Hoofdstad een zetel binnen te halen’, zegt Put, ‘maar dat wordt kantje boord.’

MR op kop

In de faciliteitengemeenten schoot de MR – toen nog met Charles Michel als voorzitter – de hoofdvogel af. De partij was goed voor 26,7 procent van de stemmen. FDF was op ruime afstand tweede, met 17 procent. Dan volgen Open VLD (12,8%) en NVA (10,3%), beide groter dan de PS (8,3%).

In 2019 zal hier een strijd op het scherp van de snee geleverd worden. Na de mislukte poging van CDH om PS uit de Brusselse regering te wippen, afgelopen zomer, kwam Olivier Maingain met zijn Défi als overwinnaar uit de bus. In de oktoberpeiling van De Standaard/VRT/La Libre/RTBF ging Défi fors vooruit en wordt Maingain de populairste politicus van Brussel. Het is niet ondenkbaar dat dat ook opgaat voor de faciliteitengemeenten, zijn fief.