‘Haal a.u.b. dat stuk metaal uit mijn been’
Maken migranten te veel misbruik van dringende medische hulp? Hulpverleners vinden de toegang nu al moeilijk genoeg. ‘Mijn been is nooit goed genezen.’
Abdu Muntarsir (28) brak zijn been terwijl hij de bergen overstak, op de grens tussen Italië en Frankrijk. De Soedanese migrant werd in oktober 2016 in Frankrijk geopereerd. Hij toont het litteken op zijn linkerbeen. ‘Hier zit een metalen plaat. Die had er na enkele weken al uit moeten zijn, maar ze zit er nog altijd.’ Het ding belemmert zijn revalidatie. Zijn been is nooit goed genezen. Hij heeft nog veel pijn.
Nazorg kreeg Abdu niet. ‘Ik werd op krukken uit het ziekenhuis naar Italië gerepatrieerd, waar ik Europa was binnengekomen. Ik was gedwongen om daar op straat te slapen.’
Na lange tijd slaagde hij erin weer de grens over te steken, met hulp. Op weg naar het VK strandde hij in november vorig jaar in het Maximiliaanpark. ‘Overdag hang ik in het Noordstation rond, ’s nachts vind ik onderdak dankzij vrijwilligers.’ In Brussel klopte hij ook aan bij de ngo Dokters van de Wereld, die medische hulp verleent aan migranten.
‘Om die metalen plaat uit zijn been te halen, moeten we een procedure “dringende medische hulp” opstarten voor een ingreep in een ziekenhuis’, zegt Ruth Shrimpling, sociaal assistent bij Dokters van de Wereld. ‘Het probleem is dat Abdu een vast verblijfadres moet hebben om in aanmerking te komen. Hij kan het Noordstation (in Schaarbeek) opgeven, maar door de politiecontroles is dat natuurlijk geen stabiel adres.’
Of hij hulp zal krijgen, hangt ook af van de sociaal assistent van het OCMW die zijn aanvraag moet beoordelen. Shrimpling: ‘Het ene OCMW is soepeler dan het andere. Beslissingen zijn arbitrair. De toegang tot de procedure is meestal ook beperkt in de tijd, waardoor migranten die toegelaten worden vaak niet eens de tijd meer hebben om een dokter te zien.’
Te hoge kosten
De federale regering wil de toegang tot de dringende medische hulp strenger maken omdat ze vindt dat de kosten de pan uitswingen (57 miljoen euro in 2016, 35 miljoen in 2011) en er te veel misbruik is. Bevoegd minister Denis Ducarme (MR) baseert zich daarvoor op een steekproef van de Hulpkas voor Ziekte en Invaliditeitsuitkering (HZIV). Die controleerde tussen januari en juni 2016 1 procent van de goedgekeurde terugbetalingen. Ze vroeg daarvoor een medisch rapport op bij het ziekenhuis waar de ingreep gebeurde. In twaalf gevallen bleek de ingreep niet dringend te zijn. Het ging bijvoorbeeld om een besnijdenis, een echografie om het geslacht van een baby te kennen en vijf behandelingen voor nietdringende rugproblemen.
‘De uitgaven voor dringende medische hulp bedragen slechts 0,2 procent van het totale zorgbudget (32 miljard euro die het Riziv voor geneeskundige verzorging uitgeeft, red.). Dan kun je niet zeggen dat die een gat in de begroting slaan’, zegt Shrimpling. ‘En het aantal gevallen van misbruik is zeer klein.’
‘Tachtig tot negentig procent van de migranten zonder papieren maakt geen gebruik van de procedure, omdat ze die niet kennen of niet weten hoe eraan te beginnen. Onze ervaring is dat de obstakels
‘De obstakels om dringende medische hulp te krijgen zijn al te hoog. Daardoor stellen veel migranten de nodige medische zorg net uit’ RUTH SHRIMPLING Sociaal assistent
nu al te hoog zijn. Daardoor stellen veel mensen de nodige medische zorg net uit.’
In de prostitutie
Dat leidt tot drama’s, zegt Shrimpling. ‘Ik denk aan een man met hepatitis die niet de nodig medicatie kreeg en is gestorven. Een vrouw die in het ziekenhuis wilde bevallen, moet nu 10.000 euro betalen omdat ze niet verzekerd was.’ Een vrouw die zwanger was, kreeg volgens de ngo de financiële kosten voor een abortus niet gedekt, waardoor ze zich prostitueerde om de abortus toch te kunnen betalen.
Als de wet strenger wordt, maakt ook Abdu geen schijn van kans meer om hulp te krijgen, gelooft Shrimpling. ‘Die metalen plaat zit er al meer dan een jaar in. Zo dringend zal de ingreep niet zijn, zal men redeneren.’ Ze zucht. ‘Ik ken veel patiënten bij wie de gezondheid erop achteruit is gegaan omdat ze geen gepaste zorgen hebben gekregen.’
Ook Abdu is ongerust. Door een cyste op zijn oog is ook zijn zicht erop achteruitgegaan. ‘Wat als ik blind word? Wat als mijn been nooit meer goed geneest? Ik was gezond toen ik uit Soedan vluchtte. Ik ben niet gekomen om medische zorg te krijgen. Maar nu ik die nodig heb, wil geen enkel land die mij geven.’
Hij droomt nog altijd van Engeland. Hier asiel vragen, durft hij niet. ‘Dan zullen ze mij zeker terugsturen. Maar aan Engeland denk ik nog niet. Eerst wil ik genezen.’