Vermoorde journalist deed onderzoek naar invloed maffia
De Slovaakse journalist die met zijn vriendin vermoord werd, onderzocht banden tussen de Italiaanse maffia en vertrouwelingen van premier Fico.
BRUSSEL I De Slovaakse minister van Cultuur nam gisteren ontslag. ‘Ik kan het niet hebben dat er tijdens mijn ministerschap een journalist vermoord wordt’, zei Marek Madaric tijdens een persconferentie die op tv werd uitgezonden.
Het slachtoffer is de 27jarige Jan Kuciak, die zondag samen met zijn vriendin Martina Kusnirova dood teruggevonden werd in hun nieuwe woning. Ze waren beiden afgemaakt met een schot in het hoofd: het werk van professionelen.
Waarom moest Kuciak dood? Zeker is dat hij zich vijanden gemaakt had met de publicatie van artikelen over belastingfraude en de nauwe banden tussen bedrijfsleiders en de regerende sociaaldemocratische partij van premier Fico. Een zakenman had hem begin dit jaar nog bedreigd wegens een artikel over fraude bij de bouw van luxewoningen in de hoofdstad Bratislava.
‘We zullen erop blijven toezien dat de schuldigen voor de rechter gebracht worden’ ANTONIO TAJANI
Voorzitter Europees Parlement
Europees geld
Maar collega’s verwijzen voor een antwoord naar het laatste artikel waaraan de jonge journalist werkte samen met collega’s binnen het Organized Crime and Corruption Reporting Project, een netwerk van onderzoeksjournalisten in OostEuropa en de Kaukasus. De site Aktuality publiceerde het onafgewerkte artikel.
Kuciak was er op uitgekomen dat de ’ndrangheta actief was in OostSlovakije om via frauduleuze projecten geld af te romen uit de Europese cohesiefondsen, die dienen om de kloof met het rijkere WestEuropa te dichten.
Die maffiagroepering uit Calabrië is op dit moment de meest internationaal vertakte en de gevaarlijkste volgens John Dickie, auteur van standaardwerken over de georganiseerde misdaad in Italië.
Troskova, de schoonheid
Zijn onderzoek was nochtans helemaal anders begonnen: bij de 27jarige Maria Troskova, een voormalig model dat ondanks haar gebrek aan politieke ervaring adviseur werd van premier Robert Fico. Slovaakse media probeerden al een tijd te achterhalen waarvoor ze precies betaald wordt.
Kuciak ontdekte dat Troskova in 2011 medeoprichter was van het bedrijf GIA Management samen met de Italiaan Antonino Vadala, die verschillende bedrijven in de landbouwsector bezit in OostSlovakije.
De Vadalaclan maakt deel uit van de ’ndrangheta en is actief in de cocaïnehandel met LatijnsAmerika. In 2001 luisterde de Italiaanse politie gesprekken af tussen Antonino Vadala en de baas van een andere clan over het onderduiken van een gezochte drugstrafikant. Hij nam de benen naar Slovakije.
Miljoen euro op tafel
De mooie Troskova verliet GIA Management al na een jaar en werd medewerkster van Viliam Jasan, een voormalig parlementslid van de partij van premier Fico.
Jasan was een tijd medeeigenaar van het bedrijf Prodest, samen met de Italiaan Pietro Catroppa, die in 2015 GIA Management had overgekocht van Vadala. Het is via Jasan, die intussen voorzitter is van de nationale veiligheidsraad, dat Troskova in maart 2015 op het kabinet van de premier belandde.
Fico loofde dinsdag een miljoen euro uit voor informatie over de moord op de journalist. De manier waarop dat gebeurde, veroorzaakte op zich al opschudding: de biljetten lagen in bundeltjes op een tafel, bewaakt door een zwaarbewapende agent. Zonder expliciet naar Troskova te verwijzen, riep hij de media op ‘onschuldige personen niet te koppelen aan een dubbele moord, zonder enige bewijzen’.
Onafhankelijk onderzoek
Het hoofd van de Slovaakse politiediensten gaat ervan uit dat de moorden te maken hebben met het werk van Kuciak.
‘Natuurlijk staan we in communicatie met Italië, op basis van alles wat in de media verschenen is. Iedereen kan wel besluiten waarom’, zei hij. Europol heeft assistentie aangeboden bij het onderzoek.
De voorzitter van het Europees Parlement, Antonio Tajani, trok gisteren een parallel met de moord op de Maltese onderzoeksjournaliste Daphne Caruana Galicia vorig jaar. Ook zij onderzocht corruptieaffaires in haar land en bracht vaak de regering van de sociaaldemocratische premier Joseph Muscat in verlegenheid.
‘Ik reken erop dat de Slovaakse overheid al het mogelijke doet om de waarheid te achterhalen, ook via internationale politiesamenwerking’, zei Tajani. ‘We zullen erop blijven toezien dat de schuldigen voor de rechter gebracht worden.’
De sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement, waartoe de partij van Fico behoort, benadrukt ‘de nood aan een volledig en onafhankelijk onderzoek naar de moord. Europese agentschappen zoals Europol moeten al het mogelijke doen om de Slovaakse overheid daarbij te steunen.’
Kuciak was er op uitgekomen dat de ’ndrangheta actief was in OostSlovakije
Boven: premier bij de bundeltjes met in totaal een miljoen euro, door hem uitgeloofd voor informatie over de moord op
(linksonder). Rechtsonder: exmodel