Thyssen haalt slag thuis
Volgens de vakbonden zal het EUakkoord over gedetacheerden 2 miljoen werknemers extra loon opleveren en de loonconcurrentie verkleinen.
‘Dit akkoord zal een halt toeroepen aan de ‘race to the bottom’ inzake salarissen en werkomstandigheden’ AGNES JONGERIUS Nederlandse onderhandelaarster namens het Europees Parlement
BRUSSEL I Het was een mooi staaltje women’s power in de perszaal van het Justus Lipsiusgebouw: vier vrouwen presenteerden vol overtuiging het ontwerpakkoord tussen de Europese Commissie, het Parlement en tijdelijk EUvoorzitter Bulgarije over gedetacheerde werknemers. ‘Dit akkoord is een mijlpaal’, zei Europees commissaris voor Sociale Zaken Marianne Thyssen (CD&V). Normaal keuren Parlement en lidstaten het nog voor de zomer definitief goed.
1. Waarom is dit een politieke overwinning voor Thyssen?
De sociale dumping die gepaard gaat met gedetacheerde arbeid, waarbij werknemers tijdelijk aan de slag gaan in een ander EUland, schaadt het imago van de EU in lidstaten als België, Frankrijk, Nederland en Duitsland. De herziening van de richtlijn uit 1996 was dan ook hét ‘hoofdvak’ voor Thyssen: als ze niet slaagde, dreigde bij de eindevaluatie van haar verblijf binnen de Commissie een onvoldoende.
Toen ze twee jaar geleden haar voorstel lanceerde, was een mislukking een reëel risico. Thyssen moest tegenstellingen zien te overbruggen tussen West en OostEuropa, tussen links en rechts, tussen werkgevers en werknemersorganisaties.
Er kwamen veel reizen en gesprekken aan te pas om het pad te effenen voor een compromis. Sommige OostEuropese landen bleven dwarsliggen, maar verloren in oktober de stemming onder de lidstaten. Het blijft afwachten hoe ze reageren op dit voorakkoord.
2. Wat houdt het akkoord precies in?
Gelijk loon voor gelijk werk op dezelfde plaats: dat wordt het basisprincipe. Een Poolse bouwvakker zal vanaf zijn eerste werkdag onder dezelfde cao vallen als zijn Vlaamse collega. Reis en verblijfkosten mogen niet worden afgetrokken van zijn loon. Volgens de Europese vakbondskoepel zal dit 2 miljoen gedetacheerden betere loonvoorwaarden opleveren en minder loonconcurrentie.
De maximumduur van een detachering wordt teruggebracht tot twaalf maanden, eventueel verlengbaar met zes maanden. En de lidstaten krijgen na de definitieve goedkeuring twee jaar om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving.
Om landen als Ierland, Spanje en Portugal aan boord te krijgen, is afgesproken dat de nieuwe regels voor de transportsector pas van kracht worden als de onderhandelingen over speciale wetgeving voor die sector zijn afgerond.
3. Is het probleem van sociale dumping daarmee opgelost?
De Nederlandse sociaaldemocrate Agnes Jongerius, die namens het Europees Parlement mee onderhandelde en een verleden heeft als vakbondsvrouw, gaat ervan uit dat dit akkoord een halt zal toeroepen aan de ‘race to the bottom inzake salarissen en werkomstandigheden’.
‘In België zal er bitter weinig veranderen’, waarschuwde Kristof Salomez, specialist arbeidsrecht, eerder al. De sociale bijdragen voor de Poolse bouwvakker die actief is in Vlaanderen, worden nog altijd in Polen betaald, waardoor een loonkloof blijft bestaan.
‘Gedetacheerden worden gemiddeld vier maanden uitgestuurd. Als ze telkens moeten veranderen van socialezekerheidssysteem, worden ze geconfronteerd met een ware puzzel als ze hun rechten willen bekomen’, zo reageerde Thyssen gisteren op die kritiek.
Volgens Monica De Jonghe, die het dossier opvolgt bij het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), is die termijn van 18 maanden te lang voor de bouwsector – die kreunt onder de dumping. ‘En voor hoogopgeleiden die vaak voor drie tot vijf jaar uitgestuurd worden, is ze problematisch. Voor hen zal het lokale arbeidsrecht na 12 of 18 maanden van toepassing worden, wat niet aantrekkelijk is en de arbeidsmobiliteit kan afremmen.’
4. Wat met fenomenen als postbusfirma’s?
‘Bij de aanpak van sociale dumping heeft het afdwingen van de regels op het terrein via controles een grotere impact dan een aanpassing van deze richtlijn’, zegt Monica De Jonghe. ‘Daarom is het cruciaal dat je over instrumenten beschikt om die fraude aan te pakken.’
Philippe De Backer (Open VLD), staatssecretaris voor Fraudebestrijding, looft het nieuwe akkoord omdat de nieuwe regels inzake detachering eenvoudiger en duidelijker zijn gemaakt: ‘Dat zal ertoe leiden dat we misbruiken sneller kunnen aanpakken.’
De Backer sloot al akkoorden af met de inspectiediensten van Bulgarije, Slovakije, Polen, Portugal, Nederland, Luxemburg en Frankrijk om beter te kunnen controleren of werknemers correct hun sociale bijdragen betalen in hun thuisland. Volgens hem is er voor het eerst sinds jaren opnieuw een stijging van het aantal Belgische jobs in de bouw en transportsector.