En weer draait May om de hete (Ierse) brij heen
Met een derde ‘cruciale’ speech sloot de Britse premier Theresa May een bewogen Brexitweek af. Ze toonde zich bereid tot compromis, maar de hete hangijzers hangen er nog steeds.
BRUSSEL I ‘Mevrouw May, heeft u misschien een beter voorstel?’ Met die boodschap was Europees president Donald Tusk donderdag naar Londen gereisd. Hij wilde de Britse premier Theresa May spreken in aanloop naar haar derde Brexitspeech. Daarin zou ze meer klaarheid brengen over hoe de Britten de toekomstige relatie met de Europese Unie zien.
De gemoederen daarover waren deze week hoog opgelopen. Omdat de Europese onderhandelaars hun buik vol hebben van het Britse getalm, legde EUonderhandelaar Michel Barnier zelf een voorstel op tafel. Daarin probeerde hij de afspraken die eind vorig jaar waren gemaakt, in een juridische tekst te vatten. Maar vooral het voorstel om de Ierse grenskwestie op te lossen, schoot Londen in het verkeerde keelgat.
Prijs betalen
Barnier stelde dat de enige werkbare oplossing om de Ierse grens zacht te houden – wat alle partijen willen – erin bestaat NoordIerland in de Europese douaneunie te houden. ‘Onaanvaardbaar’, riep May. Ze zag het voorstel als een opstap naar de onttakeling van het ‘Verenigd’ Koninkrijk. ‘Dat kan geen enkele Britse premier aanvaarden.’ Haar Brexitminister, David Davis, dreigde er zelfs mee de toezegde betaling van de openstaande factuur bij Europa in te houden.
En dus was het uitkijken naar wat May zelf voorstelde. Dat deed ze gisteren in haar derde Brexitspeech. Opvallend: de premier toonde een beetje zin voor de weerbarstige realiteit en was bereid tot compromissen, al moeten die van twee kanten komen.
De Britten kregen in elk geval de boodschap dat ‘het leven na de Brexit er anders zou gaan uitzien’. Ze moeten beseffen dat ze niet al leen de lusten van de EU kunnen overhouden. ‘We moeten de realiteit onder ogen zien dat dit een onderhandeling is en dat geen van beide partijen exact zal krijgen wat ze wil.’ Het vertrek uit de Europese douaneunie en de eenheidsmarkt heeft onvermijdelijk tot gevolg dat het VK toegang tot de Europese markt verliest.
Hoewel het Britse bedrijfsleven pleit voor een verlengd verblijf in de douaneunie – zelfs Labourleider Jeremy Corbyn kiest sinds deze week resoluut voor dat scenario – wil May er niet van weten. Ze streeft nog altijd naar ‘een zo breed mogelijk en uniek vrijhandelsakkoord’, een akkoord dat verder reikt dan de Europese handelsrelaties met landen als Noorwegen en Canada.
Ze ontkent dat Londen op die manier aan ‘cherrypicking’ wil doen. ‘Als dat cherrypicking is, dan is elk handelsakkoord dat.’ Voor zo’n verregaand handelsakkoord zullen de Britten een prijs betalen, geeft ze toe. Het VK zal moeten garanderen dat de nationale regels en normen ongeveer dezelfde blijven als die op het Europese vaste land, en dat elke afwijking gevolgen kan hebben voor de Britse toegang tot de eenheidsmarkt. Een onafhankelijk arbitragemechanisme zou daarbij moeten waken over de afspraken.
En jawel, het VK wil ook lid blijven van enkele Europese agentschappen, zoals het Geneesmiddelenagentschap en dat voor veiligheid van de burgerluchtvaart.
Extra kersen
Maar op de dringende vraag van Donald Tusk kwam geen antwoord. Mays toespraak bevatte geen voorstel tot oplossing van de Ierse grenskwestie. Ze kwam niet verder dan dat ‘de grens zacht moet blijven’ en dat het Goede Vrijdagakkoord gerespecteerd wordt. De Ierse premier, Leo Varadkar, was dan ook niet echt overtuigd. ‘Ze erkent nog altijd niet helemaal de grote gevolgen die een uitstap uit de douaneunie heeft voor de Ierse grens.’
Prominente leden van het Europees Parlement waren nog negatiever. Guy Verhofstadt vond dat May erg vaag was gebleven en zelfs ‘een paar extra kersen op de Brexittaart had gelegd’. ‘We kunnen enkel hopen dat de ernstige voorstellen op de post zijn gedaan.’ Hij zal haar dinsdag spreken. Manfred Weber, de leider van de christendemocratische fractie, is nog pessi
mistischer geworden over een goede afloop. ‘De Britten blijven hun hoofd in het zand steken.’
Alleen hoofdonderhandelaar Michel Barnier had oog voor de voorzichtige opening die May maakte. ‘De speech bracht duidelijkheid over het vertrek uit de eenheidsmarkt en de douaneunie en de erkenning van compromissen.’ Het is nu aan de Europese regeringsleiders om de onderhandelingen verder te sturen.
‘Ze erkent nog altijd niet helemaal de grote gevolgen die een uitstap uit de douaneunie heeft voor de Ierse grens’
LEO VARADKAR
Premier van Ierland