Vandaag rood is
Wat als we in het heetst van de strijd om vrouwenrechten nu eens de verschillen tussen mannen en vrouwen in de verf zetten? Te beginnen met een likje menstruatiebloedrood.
Halt aan de mannen die nu al afhaken. Dit stuk gaat over jullie. Oké, met internationale vrouwendag dreigt de strijd om gelijke rechten tussen mannen en vrouwen al eens te verzanden in nutteloze discussies. Want ‘met deze dag is het zoals met Valentijn: dat zou het toch elke dag moeten zijn? En waarom bestaat er niet zoiets als een internationale mannendag? Vrouwen hebben ook altijd aandacht nodig.’ Tot hier volgt u.
Echter, de huidige derde golf feministen verwart gelijkwaardigheid niet langer met gelijkheid. Boegbeelden als Lena Dunham en Natalie Portman, en bij ons Heleen Debruyne, ontkennen niet dat ze verschillen van de mannen in hun omgeving.
Neem nu menstruatie: de ene bloedt elke maand, de andere niet. Zoals bij elke vorm van ongelijkheid is de vraag hoe we met die verschillen omgaan. In mijn omgeving zie ik alvast met groeiende verbazing en trots steeds meer dames én heren praten en leren, over menstrueren.
Zo herinner ik me levendig een vakantiedag als pubermeisje. Met handen en voeten legde ik mijn vader uit dat een onverklaarbare stemming zich die ochtend van mij meester had gemaakt: een mix van onrust, overgevoeligheid, irritatie en vermoeidheid. Ik had alle redenen om gelukkig te zijn onder de Italiaanse zon, ergens in de buurt van het Comomeer, maar mijn nakende maandstonden staken daar een stokje voor. Ik had last van PMS, of het premenstrueel syndroom. De opluchting was groot toen ik mijn vader daar begripvol, bijna nieuwsgierig, op hoorde reageren. Ik begreep het zelf nog niet, maar hij probeerde alvast.
Hier met die app
Dat is vaak anders. Zeker buiten een familiale context blijft menstruatie een noodzakelijk kwaad, waar nog een stevig taboe op rust. ‘Dat is het type vrouw dat over haar regels praat, ken je het?’, hoorde ik laatst uit een – oh ja – vrouwenmond komen. Ik moffelde mijn tampon maar snel in mijn mouw.
Nu ik sinds twee maanden de app Clue gebruik, praat ik steeds openlijker over mijn maandstonden en PMS. Hoe nauwgezetter je die klachten registreert via de app, hoe beter die je cyclus voorspelt. Net als mijn vader vijftien jaar geleden zegt de app: ‘Hé, het is oké als jij volgende week vrijdag PMS hebt.’ Ik bouw dan een rustigere werkdag in, zorg dat ik voldoende slaap haal en veel vitaminen stockeer. Het is een schitterend voorbeeld van hoe technologie het vrouwzijn vergemakkelijkt.
Heel wat vrouwen ervaren één tot twee weken voor de menstruatie fysieke en psychische klachten als gevolg van PMS, zoals acne, een opgeblazen gevoel en stemmingswisselingen. Dat kan gaan tot een gevoel van echt ziek zijn, en dus op zijn minst een hinder voor het dagelijks leven betekenen. Zodra mijn maandstonden beginnen, verdwijnen de PMSklachten meestal, maar dan kunnen buikkrampen genadeloos toeslaan. ‘Alsof je nieren er met kleine rukjes uit worden gesleurd en er kabouters met minischaren in mijn buik tekeergaan’. Dat is hoe ik het vijftien jaar geleden kort, bondig en met een zeker gevoel voor drama aan mijn vader uit de doeken deed. Sporadisch verloor ik ook het bewustzijn omdat al mijn bloed richting baarmoeder trok, en dan was het drama compleet.
In Japan hebben vrouwen al sinds 1947 recht op menstruatieverlof. Ook sportfabrikant Nike liet het recht opnemen in zijn gedragscode. In België zijn we nog niet zo ver. Maar ik kan mijn werkgever, lief of vriend wel zeggen: ‘kunnen we die afspraak een dagje verzetten? Het is de eerste dag van mijn regels.’
Bij onze activiteiten houden we rekening met het weer. En onze kinderen gebruiken we te pas en te onpas als excuus. Maar Clue checken zou au fond even normaal moeten zijn als het weerbericht checken. Door die app weet ik bij voorbaat welke dagen meer kans hebben dan andere om in de soep te draaien. Ik lever daardoor niet minder werk, maar ga wel meer berekend door het leven dan een mannelijke collega.
Bij onze activiteiten houden we rekening met het weer. En onze kinderen gebruiken we te pas en te onpas als excuus. Maar een menstruatieapp checken zou eigenlijk even normaal moeten zijn als het weerbericht checken
Volgens Heleen Debruyne laat de farmaceutische industrie een hele markt braak liggen. In haar boek Vuile lakens: een hedendaagse visie op seksualiteit citeert ze gynaecologen John Guillebaud en Richard Legro: ‘Het is dat mannen er geen last van hebben, anders zou het wondermiddel tegen menstruatiepijnen er al lang zijn’. Een betere kennis van de maandelijkse lasten, de eb en vloed aan emoties, is niet enkel een vrouwenzaak. Toch niet in een tijd waarin diversiteit het codewoord is.
H&M heeft geld geroken
De boekenmarkt kreeg er al lucht van. In Londen botste ik op een fijn vormgegeven boekje getiteld The peach diaries, met ontluisterende getuigenissen van meisjes over anticonceptie, maandstonden en seks.
Ook de textielsector pakt het menstruatietaboe aan. ‘Periods are cool. Period’, klinkt het bij de H&Mspinoff Monki. Die boodschap printen ze voor de komende lentecollectie op hoodies, sokken en ondergoed.
Met de opbrengst van de collectie doneert Monki vijfduizend menstruatiecups aan Keniaanse meisjes, om ze ook tijdens hun maandstonden op de schoolbanken te houden. De cup wordt wereldwijd steeds vaker gebruikt als alternatief voor dure tampons. Dat blijkt uit de stijgende verkoopcijfers (dS Avond, 8/8/2017). Naast ecologische voordelen dienen ze nu ook bij ontwikkelingshulp.
Want bloeden doen we allemaal. Maar in Vuile lakens lezen we dat de ‘menstruele etiquette’ cultuurverschillen kent. Terwijl westerse vrouwen er alles aan doen om te verbergen dat ze bloedende wezens zijn, moeten Malinese of Nepalese vrouwen hun status net voor iedereen kenbaar maken. Hun maandelijkse verbanning naar een menstruatiehut klinkt mensonterend, tot antropologe Nicki Dunnavant er een paar maanden bij ging zitten. Het samen uitzieken bleek een gezellige bedoening, die de solidariteit tussen de vrouwen bevordert.