PRESIDENTSCHAP INGEVULD ALS EEN SPANNENDE SERIE

De abrupte vervanging van Rex Tillerson als minister van Buitenlandse Zaken door CIAbaas Mike Pompeo verandert veel, maar niet het belangrijkste. President Donald Trump voelt zich sterk genoeg om zijn internationale beleid naar eigen inzicht te voeren.

Tillerson, de oliebaas zonder politieke ervaring, was van meet af aan een outsider, zowel op zijn ministerie als in het Witte Huis. Keer op keer probeerde hij vruchteloos de scherpste kantjes van de retoriek van zijn chef af te vijlen. Daardoor en door de forse besparingen verloor hij ook alle steun in het State Department.

Pompeo voldoet aan alle eisen van het moment. Primus aan de militaire eliteschool West Point, afgestudeerd aan Harvard, ervaren politicus, inlichtingenspecialist en vertrouweling van Trump. Hij is degene die de president dagelijks in hapklare brokken de uitdagingen van het veiligheidsbeleid oplepelt. Volgens zijn tegenstanders waakt hij er zorgvuldig over hem daarbij niets onwelgevalligs te zeggen.

Tillerson was politiek al dood sinds vorige herfst. Hij ontkende niet dat hij Trump een verdomde idioot had genoemd. Zijn ontslag, inclusief de naam van zijn opvolger, hing al maanden in de lucht, ook al noemde de president het in een van zijn vele tweets ‘fake news’.

Het idee dat ervaren bestuurders gaandeweg wel een matigende invloed zouden uitoefenen op een onervaren en onvoorspelbare president is al lang verdwenen. Trump vertrouwt steeds meer op de ruwe onderhandelingstechnieken die hij in zijn professionele carrière succesvol ontwikkelde. Brutale confrontatie, dreiging en bluf kunnen op ieder ogenblik conflicten uit de hand doen lopen, maar even goed kunnen ze vastgelopen dossiers in beweging brengen. Het brengt bondgenoten en tegenstrevers in verwarring. Maar dat is net de bedoeling. En het gaat er bij de achterban in als koek. Een presidentschap ingevuld als een spannende televisieserie: wie overleeft de volgende aflevering?

Trump gaf gisteren al aan dat behalve de delicate onderhandelingen met NoordKorea en de economische krachtmeting met Europa en China over invoerrechten ook de kwestie van het Iraanse kernprogramma weer op de voorgrond komt. Daar vindt hij in Pompeo, een Republikein uit de hoek van de Tea Party, een enthousiaste medestander. Het is niet dat Tillerson ooit over de macht beschikte om zijn president ervan te weerhouden al te driest in al die mijnenvelden tegelijk te stappen. Maar met Pompeo, die overigens ook geen probleem ziet met Russische inmenging in de Amerikaanse politiek, is de kans op enige diplomatieke matiging nihil.

Met Pompeo is de kans op enige diplomatieke matiging nihil