Novitsjok, de ‘nieuweling’ die de spion vergiftigde

Sergej Skripal en zijn dochter zijn volgens de Britse regering vergiftigd met novitsjok. Mochten ze het product hebben ingeademd, waren ze allicht nu al dood.

Novitsjok betekent ‘nieuweling’ in het Russisch. Dat is het gif ook in zekere zin: het is een onbekend en allicht nog nooit gebruikt product. Toen het eind jaren 80 werd ontwikkeld, moest het ook onder de radar blijven van de methoden die de Navo gebruikt om chemische wapens op te sporen.

Allicht is novitsjok ontwikkeld door het toen toonaangevende Wetenschappelijk instituut voor organische scheikunde en technologie. Een van de wetenschappers van het instituut, Vil Mirzajanov, vertelde in 1993 aan een Amerikaanse journalist over het zenuwgif. Hij voelde zich ongemakkelijk, zei hij tegen de journalist die nu voor The Washington Post werkt. Zijn land zou de Conventie op de productie, opslag en gebruik van chemische wapens ondertekenen, en toch zat hij nog volop mee te werken aan een programma voor de ontwikkeling van geheime chemische wapens.

Clinton en Jeltsin

Het was 1993, de Amerikaanse president Bill Clinton kon het goed vinden met zijn Russische collega Boris Jeltsin en iedereen dacht dat de Koude Oorlog ten einde was. Maar de ontwikkeling van het geheime chemische wapenprogramma werd nooit stilgelegd. Het werd ook nooit aangegeven aan de OPCW, de organisatie die toekijkt op de naleving van de Conventie op Chemische Wapens.

Novitsjok werd in twee centra ontwikkeld: een in het zuiden van Rusland en een in Oezbekistan. Het is samengesteld uit twee chemische producten die op zich niet dodelijk zijn, maar samen een uiterst giftige cocktail vormen. Het zou vijf tot tien keer krachtiger zijn dan VX, het gif waarmee vorig jaar de halfbroer van Kim Jongun is vermoord. Novitsjok kan zowel een poeder als een vloeistof zijn.

‘Geluk’ voor Skripal

De Britse krant The Times suggereert dat de aanvallers bij Skripal en zijn dochter poeder hebben gebruikt dat op hun huid is terechtgekomen. Mochten ze het hebben ingeademd, dan zouden ze allicht meteen zijn overleden, zegt Hamish de BrettonGordon, een Britse specialist op het gebied van chemische oorlogsvoering in die krant. Het feit dat de slachtoffers nog altijd leven, zou er ook op kunnen wijzen dat het chemische product oud was en zijn snelheid om te doden is afgezwakt. Volgens de specialist hebben de slachtoffers misschien het geluk gehad dat de aanval in de buurt van Porton Down is gebeurd, waar het Defense Science and Technology Laboratory ligt. De onderzoekers daar kenden novitsjok en wisten naar welke gifsporen ze moesten zoeken en welk tegengif ze konden toedienen.

De twee Russische slachtoffers liggen nog altijd in kritieke toestand in het ziekenhuis. Maar iedereen blijft ongerust, omdat de gevolgen van een zenuwgif nooit mogen worden onderschat.

Het gif zou vijf tot tien keer krachtiger zijn dan VX, waarmee vorig jaar de halfbroer van Kim Jongun is vermoord