Businessclass op de trein
Ik voer onderzoek naar de transitie van sociotechnische systemen, hoe een bepaalde technologie geadopteerd wordt en hoe de omschakeling gebeurt naar een ander technisch systeem. Ook de vraag of je je bedrijfswagen ruilt voor geld of voor een mobiliteitsbudget kun je in dat licht bekijken (DS 17 maart).
Het is nog maar enkele decennia geleden dat bedrijven arbeiders ophaalden met autobussen. Nu rijden we massaal met de (bedrijfs)wagen naar het werk. Die technologische verschuiving werd in de hand gewerkt door de auto te integreren in het loonpakket. Zulke beloningen zijn resistent, en nu zitten we met een immens probleem. Er zijn ecologische gevolgen, misgelopen inkomsten voor de sociale zekerheid, misgelopen fiscale inkomsten ...
De politiek probeert het tij te keren, maar de geschiedenis leert dat de dynamiek van zulke escalerende systemen vooral veroorzaakt wordt door de sociotechnische elementen. De maatregelen van de regering zijn nu financieelfiscaal, maar ik twijfel of die beloningsstrategie zal werken. Ook andere sociale elementen spelen een rol. De bedrijfswagen is een motivatie en speelt in op het maatschappelijk prestige. Niet alleen op de werkvloer, maar ook in de onmiddellijke sociale omgeving van de werknemer is een bedrijfswagen een onderdeel van sociale differentiatie. De auto weerspiegelt het maatschappelijk belang van wie ermee rijdt. Bepaalde bedrijven accentueren dit element nog: een kleine wagen voor de uitvoerders, een grote wagen voor managementfuncties. Als je geen rekening houdt met dit socioculturele aspect, mag je blijven sleutelen aan je mobiliteitsbudget. Of denkt iemand nu werkelijk dat de manager die vandaag rijdt met een Volvo, BMW of Audi het aan zijn vrouw, familie of vrienden verkocht krijgt dat hij voortaan om financiële, ecologische redenen met een Golf zal rijden?
Toch zijn er mogelijkheden. In elk geval moet een woonwerkvergoeding omgezet worden in loonelementen die het prestige ten goede komen. Geef sociaal waarneembare beloningen, zoals bijvoorbeeld een mooie, rustige, comfortabele werkplaats op de trein. Laat de directeur maar zitten blinken in businessclass in de trein.