De blauwe zak alleen volstaat niet
DAVID DE PUE heeft genoeg van de vele blikjes en flessen in parken en rivieren. Hij kan er niet bij dat Fost Plus zich blijft verzetten tegen de invoering van statiegeld.
De groei van de statiegeldalliantie, die alle Nederlandse en Vlaamse organisaties, bedrijven, verenigingen en lokale overheden verbindt die zich voor statiegeld inzetten, lijkt onstuitbaar. De alliantie, aangevuurd door de milieuorganisatie Recycling Netwerk, telt voor de hand liggende partners zoals de Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en Natuurpunt, maar heeft ook een landbouworganisatie zoals het Algemeen Boerensyndicaat in haar rangen.
Dat boeren en milieuverenigingen zich achter hetzelfde doel scharen, is vrij uniek. Met name rundveehouders zijn het beu dat hun koeien ten prooi vallen aan de vele blikjes in hun weilanden, met een pijnlijke dood voor de koe en zware economische kosten voor de boer tot gevolg. Ook de consumentenvereniging TestAankoop zet haar schouders onder de actie. Haar peiling wees uit dat twee derde van de consumenten statiegeld op PETflessen en blikjes zien zitten.
De lijst met Vlaamse steden en gemeenten die zich bij het verbond hebben aangesloten, oogt indrukwekkend: onder de 88 aangesloten gemeenten zitten steden als Gent, Brugge en Mechelen. Aangezien ook Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) voorstander is, zou je verwachten dat de invoering van statiegeld niet lang op zich zal laten wachten.
Statiegeldlobby
Maar één organisatie blijft zich koppig verzetten tegen de luide roep om statiegeld op blikjes en petflessen in te voeren: Fost Plus, de organisatie van bedrijven die verpakte producten op de markt brengen, en die door de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (Ovam) gemandateerd is om de inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval te coördineren.
Samen met de federatie van de Voedselindustrie Fevia en Comeos, die de handelaars verenigt, doet Fost Plus er alles aan om de invoering van statiegeld te blokkeren. Het schrikt er niet voor terug om de statiegeldalliantie op zijn website te benoemen als de ‘statiegeldlobby’, hoewel het zich zelf als een lobby gedraagt voor een industrie die haar verantwoordelijkheid deels ontloopt.
Fost Plus klopt zich geregeld op de borst dat Vlaanderen dankzij zijn goed ingeburgerde systeem van blau we pmdzakken nu al recyclagekampioen van Europa is. Het systeem met de blauwe zak heeft zeker zijn verdienste, maar de invoering van statiegeld hoeft het recycleren van huishoudelijk afval niet in de weg te staan.
Mooimakers
Nu al lopen er in verschillende gemeenten experimenten met de paarse zak, waarin er behalve voor pmd ook plaats is voor harde plastics als vlootjes, schaaltjes, potjes, folies en zakken.
De invoering van statiegeld houdt dan wel de drankverpakkingen uit de blauwe of paarse zak, maar biedt plaats voor andere afvalstromen.
Trends zoals het uit Zweden overgewaaide ploggen, waarbij sportievelingen joggen combineren met zwerfafval inzamelen, en vele opruimacties gesteund door de campagne ‘Mooimakers’ zijn sympathiek, maar ze pakken het probleem niet bij de bron aan. In de eerste plaats moeten we vermijden dat zwerfvuil ontstaat. Goedbedoelde sensibiliseringscampagnes en bestraffende GASboetes brengen weinig zoden aan de dijk. Statiegeld
biedt een financiële aansporing die hardnekkige vervuilers over de streep kan trekken.
Volgens een in 2015 gepubliceerde studie van Ovam bestaat 40 procent van het volume zwerfvuil uit drankverpakkingen. Volgens diezelfde studie zou een systeem van statiegeld erin slagen het meeste zwerfvuil uit de openbare ruimte te halen, waarbij de baten de kosten van het systeem overtreffen. Bovendien zou het best kunnen dat statiegeld op drankverpakkingen ook een daling van het andere type zwerfvuil kan bewerkstelligen, omdat al aanwezig afval een trigger kan zijn voor ongewenst gedrag bij sluikstorters.
Ook de NVA verzet zich tegen de invoering van statiegeld, in weerzin van een brede Vlaamse grondstroom van middenveldorganisaties, lokale besturen en burgers die schoon genoeg hebben van de blikjes en flessen op voetpaden, in parken, bermen, beken en rivieren.
Open VLD toonde zich eerder al sceptisch. Daarmee wordt het moeilijk voor minister Schauvliege om met één beleidsdaad zowel milieuorganisaties als landbouwers tevreden te stellen, en met hen vele andere burgers. Het maatschappelijke draagvlak is er, de politieke moed ontbreekt.
Rundveehouders zijn het beu dat hun koeien ten prooi vallen aan de vele blikjes in hun weilanden