“Door in drinkwater te voorzien, wordt armoede bij de bron aangepakt”
Naar schatting hebben meer dan 840 miljoen mensen geen onmiddellijke toegang tot drinkwater: ze moeten meer dan een halfuur wandelen om water te halen, zijn aangewezen op vervuilde putten of moeten water drinken uit rivieren en meren. “Dat gebrek aan water beperkt de ontwikkelingskansen van een land en zijn inwoners”, zegt Vincent Volckaert, directeur van de Belgische ngo Protos die zich specialiseert in het waterbeheer in het Zuiden.
Hoeveel landen kreunen er vandaag het meest onder een tekort aan drinkwater?
“Bijna de helft van de mensen die geen toegang hebben tot drinkwater, woont in SubSahara-Afrika. Er is in veel van die landen een grote bevolkingsgroei en vaak zijn het fragiele staten waar de structuren ontbreken om drinkwatervoorziening goed te organiseren. Naast Afrika is Protos ook actief in Latijns-Amerika. Het gebrek aan drinkwater is echter een wereldwijd probleem. Dat heeft niet alleen te maken met de beperkte regen die er valt, maar ook met het gebrek aan middelen en kennis. In een land als Congo regent het bijvoorbeeld vaak, maar toch geraakt dat water niet tot bij de mensen in de steden door een gebrek aan goede infrastructuur. Soms zijn er wel waterbronnen, maar zijn die te veraf gelegen. Of soms is het water te vervuild omdat mensen zich er ook in wassen of dieren er zich in ontlasten.”
Waarom is water zo noodzakelijk voor de ontwikkeling van een land?
“Investeringen in drinkwatervoorzieningen zijn een hefboom en leveren duidelijke voordelen op. Door iedereen van drinkwater te voorzien, wordt armoede bij de bron aangepakt. Mensen verliezen nu veel tijd wanneer ze op zoek moeten naar drinkbaar water. Wie een waterpunt in de buurt heeft, heeft plots meer tijd om te gaan werken, voor het gezin te zorgen of naar school te gaan. Ook naar veiligheid en gezondheid toe is zuiver drinkwater een vereiste: wanneer die waterpoelen vervuild zijn, worden mensen ziek. Wereldwijd sterven er nog altijd duizend kinderen per dag aan diarree, veroorzaakt door een gebrek aan zuiver drinkwater, degelijk sanitair en een goede hygiëne. De aanwezigheid van drinkwater zorgt dus voor lagere gezondheidskosten en een hogere productiviteit van een land.”
Hoe gaan jullie ter plekke aan de slag?
“We kijken met de lokale bevolking en sociale organisaties wat de noden zijn en wat de financiële en organisatorische middelen zijn. We zoeken uit hoeveel water er per persoon nodig is, gaan op zoek naar waterbronnen en onderzoeken hoe we dat water tot bij de mensen kunnen brengen. We zorgen ervoor dat iedereen een bijdrage kan leveren. In Congo bijvoorbeeld zetten de lokale inwoners zich in om gleuven te graven voor waterleidingen. We leren de bevolking ook verantwoordelijkheid te nemen wanneer er herstellingen nodig zijn. We voeren actie op het vlak van landbouw om daar het watergebruik te verbeteren. Zo bekijken we in droge gebieden hoe we rivierwater kunnen opvangen en via kanalen en dammen naar de gronden leiden.”
Wat zijn de uitdagingen waar jullie in het werk mee te maken krijgen?
“Dat zijn onder meer de bevolkingsaangroei of conflicten waardoor mensen op de vlucht moeten. Er ontstaan dan problemen in de steden omdat het systeem die toevloed niet aankan. Ook de opwarming van de aarde vormt een uitdaging. Die betekent vaak langere periodes van droogte in bepaalde gebieden en meer overstromingen in andere gebieden. We zien alleszins dat er nog veel werk is. In 2015 is de Millenniumdoelstelling voor drinkwater van de VN behaald: men wilde toen het aantal mensen zonder toegang tot drinkwater halveren tegenover 1990 en dat is gelukt. Maar volgens de nieuwe ‘Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen’ moet tegen 2030 drinkwater voor iedereen beschikbaar zijn. Het vinden van oplossingen wordt echter moeilijker. Er zijn veel plekken waar de bronnen meer verspreid liggen, er minder water beschikbaar is of de lokale situatie te instabiel is. En die problemen vereisen meer tijd en investeringen. Daarom zal er een extra inspanning nodig zijn om die doelstelling in 2030 ook écht te behalen.”
Gaan jullie ooit overbodig zijn?
“We willen tot structuren komen die ervoor zorgen dat drinkwater op lange termijn beschikbaar blijft. Het is makkelijk om een kraantje te installeren, maar het is moeilijker om ervoor te zorgen dat er een duurzame oplossing komt. Een voorbeeld van waar dat is gelukt en waar Protos zich heeft teruggetrokken, is Ecuador. Daar werden gemeenschappelijke samenwerkingsverbanden ontwikkeld die zelfstandig voortwerken. Zo hebben ze zelf een labo opgericht om de waterkwaliteit te controleren. Om een duurzaam effect op lange termijn te hebben, zitten we daarom altijd ter plekke samen met lokale partners, autoriteiten en bewonersgroepen om te zoeken naar de beste manier om die langetermijnstrategie te garanderen. We willen dat de bevolking betrokken blijft bij het waterbeheer op lange termijn en ook bijdraagt aan het onderhoud. Maar er is nog een lange weg te gaan.”
Bijna de helft van de mensen die geen toegang hebben tot drinkwater, woont in Sub-Sahara-Afrika.