“Vlaanderen verdroogt, zelfs al valt het water met bakken uit de lucht”
Voor de inwoners van Kaapstad breken bange weken aan. Volgens de laatste prognoses kan de miljoenenstad midden april compleet droogvallen. Deze situatie is wellicht een glimp van wat ons te wachten staat in de toekomst. Robin Verachtert, beleidsmedewerke
Ook in Vlaanderen is er reden tot ongerustheid. Hoewel veel Vlamingen denken dat klimaatverandering bij ons vooral voor meer wateroverlast zal zorgen, dreigt Vlaanderen tegelijk ook uit te drogen. Verachtert: “De gemiddelde waterbeschikbaarheid per inwoner is bij ons bij de laagste in Europa. Internationaal bekeken staan we op de schaal tussen ‘ernstig watertekort’ en ‘zeer weinig waterbeschikbaarheid’. Waterexpert professor Willems (KU Leuven) voorspelt bovendien dat we tegen 2100 30 tot 70% minder neerslag krijgen tijdens de zomer. Het probleem
wordt dus alleen maar groter.”
Onvoldoende watervoorraad
Waar hebben we dat aan te danken? “Vaak wordt met de vinger gewezen naar onze hoge bevolkingsdichtheid en drainage door landbouw”, aldus Verachtert. “Maar een van de belangrijkste oorzaken van het chronisch watertekort is ongetwijfeld onze schabouwelijke ruimtelijke ordening. Doordat er zoveel en zo verspreid gebouwd is in Vlaanderen, is er te weinig ruimte om het regenwater te bufferen. Resultaat: het hemelwater wordt snel afgevoerd langs riolen, grachten, kanalen en rivieren en nauwelijks vastgehouden waar het valt. Zo krijgt het onvoldoende kans om in de bodem te sijpelen. Onze natuurlijke ondergrondse watervoorraden, die instaan voor de helft van ons drinkwater, worden te weinig aangevuld. Vlaanderen verdroogt, zelfs al valt het water met bakken uit de lucht.”
Gevolgen voor natuur en economie
“Ondertussen is de droogte van het voorjaar 2017 erkend als landbouwramp. Boeren zullen vergoed worden voor de geleden schade. Die kosten worden (samengeteld met de vorstschade in hetzelfde voorjaar) op 60 miljoen euro geraamd. Ook de scheepvaart en de industrie, die vaak afhankelijk zijn van water, staan in de hoek waar de klappen kunnen vallen. Al moet de eerste boot zich als gevolg van een te lage waterstand in de Schelde nog vastvaren, de economische gevolgen laten zich raden”, klinkt het.
“Voor de natuur en waterkwaliteit is een periode van aanhoudende droogte ook een prangend probleem. Zo zorgde de aanhoudende droogte van vorig jaar in het Boudewijnkanaal al voor massale vissterfte en kleurde de Leie door gebrek aan vers water en zuurstof knalgroen door algenbloei, een fenomeen dat normaal alleen in vijvers voorkomt. Daarnaast konden weidevogels moeilijk voedsel vinden door een te harde bodem en vielen voortplantingspoelen van amfibieën massaal droog, met alle gevolgen vandien.”
Betonstop als wapen tegen verdroging
“De uitdaging is niet min. En dus zal ook de oplossing ingrijpend zijn. Onze ruimtelijke ordening is één van de cruciale hefbomen om onze watervoorziening veilig te stellen. De open ruimte die we nog hebben vrijwaren voor water en natuur, is een belangrijke stap voorwaarts om ervoor te zorgen dat water opnieuw zijn weg vindt
naar de diepere grondlagen. Op dit ogenblik is het ‘Beleidsplan Ruimte Vlaanderen’ in opmaak. Dat plan zal onze ruimtelijke ordening voor de komende decennia bepalen. Decennia waarin de klimaatverandering ontzettend voelbaar zal worden. De Vlaamse regering heeft met de betonstop de sleutel in handen om het probleem van de droogte ten gronde aan te pakken”, besluit
Verachtert.
De Vlaamse regering heeft met de betonstop de sleutel in handen om het probleem van de droogte aan te pakken. Robin Verachtert Beleidsmedewerker Klimaat bij Natuurpunt